Mózgowe porażenie dziecięce – ewolucja pojęcia

Termin mózgowe porażenie dziecięce wprowadził jako pierwszy w roku 1888 William Osler. Badania w tym zakresie prowadził także Sigmund Freud – neurolog i psychiatra. Twierdził on, iż przyczyną porażenia mózgowego są czynniki działające na centralny układ nerwowy jeszcze w łonie matki. Uważał, iż w większości przypadków objawy obserwowane po porodzie nie są wynikiem urazu okołoporodowego, jednak przez wiele lat jego opinie były ignorowane i dopiero niedawno przyznano mu rację. Przez ponad 160 lat definicja mózgowego porażenia dziecięcego ewoluowała.

W Polsce termin mózgowe porażenie dziecięce (łac. paralysis cerebralis infantum) – został przyjęty w 1965 roku podczas Dni Neurologii Rozwojowej w Gdańsku, zorganizowanych przez Sekcję Neurologii Rozwojowej przy Polskim Towarzystwie Neurologicznym. W literaturze opisano wiele definicji zespołu mózgowego porażenia dziecięcego, gdyż jest to zaburzenie niejednolite klinicznie i etiologicznie. R. Michałowicz podaje iż „przez pojęcie mózgowe porażenie dziecięce rozumie się nie postępujące zaburzenia czynności będącego w rozwoju ośrodkowego układu nerwowego, a zwłaszcza ośrodkowego neuronu ruchowego, powstałe w czasie ciąży, porodu lub w okresie okołoporodowym.”

Również wg J. Ostasz mózgowe porażenie dziecięce „nie oznacza samodzielnej jednostki chorobowej, lecz zespół nie postępujących zaburzeń czynności ośrodkowego neuronu ruchowego, powstałych w wyniku uszkodzenia mózgu będącego w okresie rozwoju. Charakteryzuje się on objawami ruchowymi typu: porażenia, niedowłady, hiperkinezje oraz zaburzeniami rozwoju motorycznego, przy czym dodatkowo mogą występować (...) inne objawy uszkodzenia mózgu.”

Z. Łosiowski twierdzi że „aktualnie mózgowe porażenie dziecięce to zbiorcze pojęcie – parasol – obejmujące różnorodne, zmieniające się wraz z wiekiem zaburzenia ruchu i postawy (porażenia, niedowłady, ruchy mimowolne, zaburzenia napięcia mięśniowego, zaburzenia równowagi), współistniejące z innymi objawami trwałego uszkodzenia mózgu (padaczka, upośledzenie umysłowe, zaburzenia mowy, wzroku, słuchu), znajdującego się w stadium niezakończonego rozwoju, a więc zaistniałe przed urodzeniem dziecka, w czasie porodu lub w pierwszych 3 latach życia.”

S. Mihilewicz za M. Borkowską określa mózgowe porażenie „zespołem różnorodnych objawów zaburzeń czynności ruchowych i napięcia mięśni, wywołanych uszkodzeniem mózgu lub nieprawidłowościami w jego rozwoju nabytymi przed uszkodzeniem o okresie okołoporodowym, czy po urodzeniu we wczesnym dzieciństwie.”

Niezależnie od stosowanej definicji wspólnymi cechami mózgowego porażenia dziecięcego są:

– zaburzenia postawy i czynności ruchowych,

– umiejscowienie zmian patologicznych w mózgu,

– niepostępujący charakter zmian,

– rozwój uszkodzeń w okresie intensywnego rozwoju mózgu.