Masaż segmentarny

Masaż segmentarny pozwala na wykrywanie i usuwanie zmian chorobowych, a często również ich przyczyn na drodze odruchowej. Znajduje szczególne zastosowanie w leczeniu chorób narządów wewnętrznych. Główne wskazania do jego zastosowania to: czynnościowe i przewlekłe choroby narządów wewnętrznych, zaburzenia krążenia, czynnościowe, zwyrodnieniowe i przewlekłe gośćcowe choroby kręgosłupa, stawów i tkanek miękkich, stany pourazowe (skręcenia, zwichnięcia, złamania), zaburzenia autonomicznego układu nerwowego, zaburzenia funkcjonowania gruczołów wewnątrzwydzielniczych.
Pragnąc napisać cokolwiek o historii powstania masażu segmentarnego, musimy zacząć od nazwiska H. Head. Ten angielski neurofizjolog w 1896 roku jako pierwszy stwierdził, że w chorobach poszczególnych narządów wewnętrznych określone odcinki skóry (dermatomy) wykazują szczególną wrażliwość na bodźce. Bodźce, takie jak ucisk, dotyk, ciepło, zimno, które w zwykłych warunkach są niebolesne, wywołują w tych miejscach bóle. Od tego czasu odcinki skóry, wykazujące nadwrażliwość w określonym miejscu, nazywamy strefami Heada. Head jest również twórcą określenia „punkty maksymalne”. Pojęcie to jest podstawowym określeniem w teorii masażu segmentarnego i oznacza obszary skóry, które są szczególnie wrażliwe na ból i znajdują się w strefie zmienionej odruchowo. W oparciu o prace Heada (a także wielu innych badaczy) oraz własne kilkunastoletnie doświadczenie, panowie O. Gläser (kierownik oddziału i masażysta w Instytucie Promieniolecznictwa) i doc. dr med. W. A. Dalicho (lekarz naczelny Instytutu Rentgenowskiego i Promieniolecznictwa) opracowali i opublikowali w 1952 roku dzieło pt. „Masaż segmentarny”, czym skutecznie przyczynili się do popularyzacji tej metody masażu.
Masaż segmentarny pozwala na wykrywanie i usuwanie zmian chorobowych, a często również ich przyczyn na drodze odruchowej. Znajduje szczególne zastosowanie w leczeniu chorób narządów wewnętrznych. Związane to jest z podstawową czynnością ośrodkowego układu nerwowego, którą jest odbieranie bodźców przez receptory i odpowiednie reagowanie na nie przez efektory. Droga pomiędzy receptorem a efektorem stanowi łuk odruchowy.
Masaż segmentarny
Podstawą naukową masażu segmentarnego są łuki odruchowe skórno-trzewne. Pewne ściśle określone okolice ciała (skóra, mięśnie, tkanka łączna, naczynia i kości) są połączone nerwowo, wewnątrzwydzielniczo i humoralnie z określonymi narządami wewnętrznymi i mogą na siebie wzajemnie oddziaływać, tworząc tzw. krąg czynnościowy. Jakikolwiek proces chorobowy w którymś z elementów kręgu czynnościowego może dawać zmiany odruchowe w pozostałych elementach tego kręgu – nawet odległych od ogniska chorobowego.
U człowieka wyróżniamy: osiem segmentów szyjnych oznaczanych literą „C” od łacińskiego przymiotnika cervicalis (C1-C8), dwanaście segmentów piersiowych oznaczonych literami „Th” od łac. thoracicus (Th1-Th12), pięć segmentów lędźwiowych oznaczanych literą „L” od łac. lumbalis (L1-L5), pięć segmentów krzyżowych oznaczanych literą „S” od łac. sacralis (S1-S5) oraz jeden segment zaopatrywany przez parę nerwów szczątkowych ze splotu guzicznego, oznaczony „Co” od łac. coccygeus.
Poniżej kilka przykładów odruchowych objawów chorobowych.
1. W schorzeniach pęcherzyka żółciowego występuje przeczulica skórna w dolnym odcinku klatki piersiowej w segmentach Th6-Th10.
2. W dusznicy bolesnej występują bóle samoistne lub przy dotyku w lewej połowie klatki piersiowej, promieniujące do lewego ramienia.
3. Procesy zapalne w kręgosłupie wywołują zmiany w skórze w postaci rozstępów w okolicy przykręgosłupowej.
4. W chorobach płuc oraz w porażeniu połowicznym występuje połowiczne pocenie się pacjenta.
5. W chorobach płuc obserwuje się rozszerzenie naczyń krwionośnych po stronie chorego płuca, na wysokości drugiego i trzeciego żebra.
6. W zapaleniu wyrostka robaczkowego występuje ograniczone napięcie mięśniowe powłok brzusznych po prawej stronie.
7. W schorzeniach szczytów płuc obserwuje się zmiany napięcia mięśni obręczy barkowej.
8. W dusznicy bolesnej występuje wzmożone napięcie mięśni piersiowych.
9. W chorobach płuc obserwuje się boczne wygięcie kręgosłupa w stronę chorą oraz bolesność uciskową mostka.
10. W kamicy nerkowej obserwuje się boczne skrzywienie kręgosłupa.
11. W chorobach jelit obserwuje się zaburzenia miesiączki i na odwrót – zaburzenia jelitowe towarzyszą chorobom narządów płciowych.
12. W ropnych schorzeniach skóry, zwłaszcza w segmentach Th7-Th8, obserwuje się gwałtowne bóle żołądka.
13. Czyraki w obrębie twarzy często dają bóle promieniujące do zębów.
14. Poparzenia w segmentach Th12-L1 wywołują dolegliwości ze strony pęcherza moczowego.
15. Zaparciom często towarzyszy wzmożone napięcie w mięśniach biodrowych i pośladkowych.
16. Dyskopatie szyjne bywają przyczyną dolegliwości sercowo-naczyniowych.
W masażu segmentarnym stosujemy takie same techniki jak w masażu klasycznym. Dodatkowo posługujemy się chwytami specjalnymi, takimi jak min: piłowanie, śrubowanie, chwyt międzykolcowy, podłopatkowy, sprężynowanie klatki piersiowej. Ogólne działanie tej formy masażu obejmuje poprawę wydolności organizmu, poprawę ukrwienia tkanek i narządów wewnętrznych, zwiększenie ruchomości klatki piersiowej i pojemności życiowej płuc, normalizację perystaltyki jelit, hormonalną regulację działalności poszczególnych narządów oraz znormalizowanie stanu pobudliwości układu nerwowego.
Masaż segmentarny zawsze rozpoczynamy od opracowania kręgosłupa. Przed przystąpieniem do zabiegów musimy najpierw wyszukać wszystkie zmiany odruchowe w tkankach a także „punkty maksymalne”. Czas trwania masażu jednej „części segmentowej” wynosi około 20 minut. Niewskazane jest używanie jakichkolwiek środków poślizgowych, ze względu na zaburzenia wyczucia palpacyjnego. Masażysta musi znać wszystkie możliwości wystąpienia „przesunięć odruchowych” (16 wyróżnionych zmian powstałych na skutek niewłaściwie wykonanego masażu) i sposoby ich usunięcia.
Najtrudniejszym, a zarazem najważniejszym, zagadnieniem w masażu segmentarnym jest kwestia dawkowania. Reakcja organizmu na bodziec zastosowany w trakcie masażu zależy od stanu reaktywności ustroju oraz od siły bodźca. W celu osiągnięcia efektu leczniczego obydwa te czynniki muszą być precyzyjnie zgrane. Zgodnie z regułą Arndt-Schultza, słabe bodźce pobudzają procesy życiowe, średnie – potęgują je, silne – hamują, a najsilniejsze – znoszą.
Główne wskazania do masażu segmentarnego:
– czynnościowe i przewlekłe choroby narządów wewnętrznych,
– zaburzenia krążenia,
– czynnościowe, zwyrodnieniowe i przewlekłe gośćcowe choroby kręgosłupa, stawów i tkanek miękkich,
– stany pourazowe (skręcenia, zwichnięcia, złamania),
– zaburzenia autonomicznego układu nerwowego,
– zaburzenia funkcjonowania gruczołów wewnątrzwydzielniczych.
Przeciwwskazania:
– brak zmian odruchowych,
– wszystkie ostre bakteryjne zapalenia tkanek i narządów, wymagające interwencji chirurgicznej,
– wszystkie zakażenia ogólne przebiegające z wysoką temperaturą,
– ostre stany zapalne,
– choroby nowotworowe,
– krwawienia i krwotoki oraz groźba ich wystąpienia.
Aktualizacja: 2017-01-10
Izabela Skraba, masażystka

Ilustracje

Masaż segmentarny
Masaż segmentarny
rys. Archiwum Ilustracji PZWL © Wydawnictwo Lekarskie PZWL

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować