Nadpotliwość

Nadmierna potliwość spowodowana rozwojem jakiegoś schorzenia lub zaburzenia określana jest jako nadpotliwość wtórna. Poszukując przyczyny obfitego pocenia się, warto więc zwrócić uwagę na fakt, czy jest ono jedynym niepokojącym nas objawem. W przypadku utraty masy ciała, osłabienia, łatwej męczliwości, bladości skóry oraz nocnych potów – zwłaszcza u starszej osoby, przyczyną może być choroba nowotworowa lub przewlekłe zakażenie, np. gruźlica. Uderzenia gorąca, połączone ze zlewnym potem i nieregularnymi miesiączkami u kobiet około 50. roku życia, są typowymi zmianami towarzyszącymi menopauzie. Napadowa potliwość, osłabienie, drżenie, zwiększony apetyt i jednoczesne chudnięcie może świadczyć o nadczynności tarczycy. Z kolei dość niespecyficzne objawy przypominające przeziębienie, powiększenie węzłów chłonnych oraz nocne poty występują we wczesnym okresie zakażenia wirusem HIV.

Zbyt intensywna produkcja potu towarzyszy także otyłości, cukrzycy, zaburzeniom neurologicznym i psychiatrycznym oraz niedoborowi magnezu lub jest efektem stosowania pewnych leków.

W celu zdiagnozowania przyczyny zwiększonej uogólnionej potliwości, lekarz może zlecić wykonanie badań dodatkowych, np. morfologii krwi, OB, CRP, poziomu glukozy, hormonów tarczycy, rtg klatki piersiowej, testu w kierunku zakażenia wirusem HIV.

Jeżeli nie udaje się ustalić przyczyny, rozpoznawana jest tzw. nadpotliwość pierwotna. Choroba ta ma podłoże genetyczne, a u ponad połowy pacjentów występuje rodzinnie. Nadmierne pocenie pojawia się tu jako reakcja na bodźce emocjonalne. Najczęściej dotyczy osób młodych, około 20.-30. roku życia.

Wyróżnia się nadmierne wydzielanie potu:

– uogólnione (hyperhidrosis universalis) – dotyczy całego ciała; zwykle towarzyszy chorobie lub zaburzeniu ogólnoustrojowemu (nadpotliwość wtórna);

– ograniczone (hyperhidrosis localis) – do niektórych okolic ciała: głównie pach, dłoni, stóp, całej twarzy lub tylko czoła, nosa, wargi górnej lub owłosionej skóry głowy.

Odpowiednia higiena ciała nie spowoduje zmniejszenia pocenia się, ale poprawi komfort życia, zapobiegnie powstaniu nieprzyjemnego zapachu i zmniejszy ilość drobnoustrojów, dla których wilgotna skóra jest doskonałym miejscem do rozwoju. Osobie cierpiącej na nadpotliwość zaleca się unikanie noszenia ubrań z materiałów syntetycznych i gumowego obuwia oraz częste mycie ciała z użyciem specjalnych żeli lub kostek wzbogaconych w substancje antybakteryjnie, pochłaniające nieprzyjemny zapach (np. Spirial, Protex). Pomocne może być stosowanie zasypek z kwasem bornym czy taniną lub gotowych preparatów (np. Scholl Odour Control, Stoppot, Farmona Nivelazione).

W przypadku nadpotliwości wtórnej podstawowe znaczenie ma terapia choroby podstawowej, np. unormowanie poziomu hormonów tarczycy przy nadczynności tego narządu, redukcja masy ciała przy otyłości, itp.

W leczeniu nadpotliwości pierwotnej wykorzystuje się różne środki.

Preparaty z chlorkiem glinu. Stosuje się je miejscowo w postaci kremów, antyperspirantów w kulce, lub sprayów, np. Antidral, Etiaxil, Spirial. Zawierają 9-20% chlorek glinu. Nie powinny być nakładane na uszkodzony po depilacji czy goleniu naskórek. Początkowo stosuje je się codziennie, przed snem, po umyciu i dokładnym osuszeniu skóry, na 6-8 godzin. Z czasem częstość aplikacji można zmniejszyć do 1-2 na tydzień. U niektórych osób mogą powodować świąd, pieczenie oraz nadmierną, przejściową potliwość w innych obszarach ciała. Jeżeli po zastosowaniu preparatu wystąpi podrażnienie skóry, zaleca się przerwanie terapii do czasu ustąpienia objawów ubocznych.

Toksyna botulinowa blokuje uwalnianie acetylocholiny na zakończeniach włókien nerwowych, co powoduje zahamowanie wydzielania potu. W ten sposób można leczyć nadpotliwość dłoni, stóp, pach i twarzy. Przed zabiegiem wykonywana jest tzw. próba jodowo-skrobiowa, która pozwala precyzyjnie określić wielkość leczonego obszaru. Botulina wstrzykiwana jest płytko, śródskórnie. W trakcie podawania preparatu może występować niewielki ból i uczucie pieczenia. Efekty są widoczne już po kilku dniach od zabiegu i utrzymują się od 4 do 6 miesięcy. Po tym czasie produkcja potu stopniowo powraca. Metoda ta jest bardzo skuteczna i bezpieczna; niestety – dość kosztowna. Zabieg ostrzyknięcia pach to koszt około 1 500 zł, a dłoni – nawet 2 000 zł.

Jonoforeza polega na drażnieniu słabym prądem elektrycznym skóry dłoni, stóp lub pach. Może być wykonywana w domu lub w gabinecie kosmetycznym. Dłonie lub stopy umieszcza się w specjalnych kuwetach wypełnionych wodą, przez którą przepływa prąd stały. Natomiast do leczenia pach wykorzystuje się zwilżone poduszki z podłączonymi elektrodami. Objawy niepożądane występują rzadko i mają charakter podrażnienia i/lub zaczerwienienia skóry.

Leki antycholinergiczne, np. Bellergot, również są pomocne w opanowaniu nadpotliwości. Mogą jednak dawać działania niepożądane, między innymi – suchość błon śluzowych, zawroty głowy, senność, zaburzenia widzenia.

Leczenie chirurgiczne, czyli sympatektomia piersiowa lub lędźwiowa pnia współczulnego, jest metodą zarezerwowaną dla terapii najcięższych przypadków nadpotliwości, kiedy wszystkie inne sposoby nie dają spodziewanego rezultatu. Zabieg przynosi skuteczne (ponad 95% w przypadku sympatektomii piersiowej) i długotrwałe zmniejszenie potliwości leczonego obszaru, chociaż może spowodować kompensacyjne nadmierne pocenie innych okolic ciała.

Zwiększona potliwość jest niezwykle przykrą i kłopotliwą dolegliwością. Chorzy na nią często szukają nowych, bardziej skutecznych metod zmniejszających pocenie i poprawiających jakość ich życia. Wybór sposobu leczenia zależy od nasilenia nadpotliwości, tolerancji danej metody oraz możliwości finansowych pacjenta. Szansa na poradzenie sobie z problemem nadpotliwości i normalną egzystencję to także pozyskiwanie najnowszych informacji o chorobie, wymiana doświadczeń z innymi zmagającymi się z tym problemem osobami oraz zrozumienie i wsparcie chorych ze strony ich najbliższych i lekarzy.