Metody korekcji wad wzroku – soczewki kontaktowe

Soczewki kontaktowe stanowią znacznie wygodniejszą alternatywę dla tradycyjnych okularów. Są bezpośrednio zakładane na rogówkę i unoszą się na filmie łzowym. Podczas ruchu soczewka przemieszcza się razem z gałką oczną. Niewątpliwie, stałe ulepszanie materiałów do produkcji soczewek kontaktowych i środków do ich pielęgnacji oraz coraz większa dostępność przyczyniły się do popularyzacji tej metody korekcji wad wzroku.
Liczne zalety soczewek kontaktowych są nie do przecenienia. Ze względu na fakt, iż umieszczone są na gałce ocznej, pole widzenia jest zachowane w całości, a obraz nie ulega ani zniekształceniu, ani powiększeniu/pomniejszeniu (tak jak ma to miejsce w korekcji okularowej). Dodatkowymi zaletami soczewek kontaktowych jest fakt, iż nie parują, nie brudzą się, nie zsuwają się z nosa, umożliwiają uprawianie wszystkich sportów oraz prowadzenie aktywnego trybu życia. W niektórych zawodach są wręcz niezbędne (piloci). Także nie do przecenienia jest efekt kosmetyczny – soczewki kontaktowe są praktycznie niewidoczne.
Soczewki kontaktowe nie są jednak pozbawione wad. Ich stosowanie wiąże się z koniecznością zachowania codziennej higieny. Niewielka część pacjentów jest uczulona na środki do pielęgnacji soczewek kontaktowych. Podczas stosowania tej metody korekcji wady wzroku należy pamiętać o ryzyku niedotlenienia rogówki, która – jako struktura beznaczyniowa – czerpie tlen bezpośrednio z powietrza. Nałożona na gałkę oczną, soczewka kontaktowa ogranicza ten proces. Dodatkowo podczas stosowania soczewek kontaktowych często występuje uczucie suchości oka (soczewka pływa po powierzchni filmu łzowego) i związany z tym dyskomfort – zwłaszcza pod koniec dnia. Długotrwałe stosowanie tej metody korekcji może prowadzić do rozwoju poważnych powikłań spojówkowych i rogówkowych. Najczęściej występującym powikłaniem jest alergiczne zapalenie spojówek, wywołane thiomersalem – środkiem konserwującym zawartym w płynach do pielęgnacji soczewek. Inne przyczyny zapalenia spojówek to źle dobrana soczewka kontaktowa, czy też uczulenie na materiał, z którego jest ona wykonana.
Powikłania rogówkowe występują głównie u osób noszących soczewki kontaktowe zbyt długo. Zalicza się do nich obrzęk na skutek niedotlenienia rogówki (zazwyczaj odwracalny), unaczynienie rogówki, a także zmianę kształtu tej struktury anatomicznej oka. Niewątpliwie, najpoważniejszym stanem klinicznym jest zapalenie rogówki w wyniku zakażenia – zwykle skutek niedostatecznej higieny.
Soczewki kontaktowe mogą nosić zarówno osoby z krótkowzrocznością, nadwzrocznością, starczowzrocznością, jak i astygmatyzmem. Należy jednak pamiętać, aby decyzję o stosowaniu soczewek kontaktowych podjąć po konsultacji z lekarzem okulistą. Podczas badania może on bowiem stwierdzić obecność stanów chorobowych, będących przeciwwskazaniem do ich noszenia. Najczęstszymi przeciwwskazaniami są: zapalenie spojówki/rogówki, ciężki zespół suchego oka, zaburzenia czucia rogówkowego, alergie, stosowanie niektórych leków.
Obecnie na rynku dostępne są soczewki kontaktowe miękkie i twarde.
Soczewki miękkie, zawierające nawet 70% wody, gwarantują duży komfort noszenia, a okres adaptacji jest bardzo krótki. Ze względu na rodzaj użytego do ich produkcji materiału, wśród soczewek miękkich wyróżniamy soczewki hydrożelowe oraz silikonohydrożelowe, które są znacznie bardziej przepuszczalne dla tlenu i powodują mniej nasilone objawy zespołu suchego oka. Soczewki miękkie można stosować w korekcji prawie każdej wady wzroku: krótkowzroczności, nadwzroczności, starczowzroczności, czy też astygmatyzmu (do 8,0 DCyl). Bardzo ważną zaletą tego typu soczewek jest fakt, że łatwo się zakładają i ściągają. Ponieważ są elastyczne, trudno jest je również uszkodzić. Są też bardzo stabilne i doskonale nadają się dla osób uprawiających sport. Ścisłe przyleganie soczewek miękkich do powierzchni oka zmniejsza prawdopodobieństwo dostania się drobin kurzu i brudu w przestrzeń pomiędzy soczewkę a powierzchnię rogówki. Ze względu na fakt, iż zawierają znaczny komponent wodny, soczewki miękkie bardzo szybko wysychają. Dlatego po ściągnięciu z powierzchni gałki ocznej powinny być jak najszybciej umieszczone w pojemniczku z płynem pielęgnacyjnym.
Soczewki miękkie mogą być:
– jednodniowe (jednorazowe) – praktyczne dla osób używających soczewek kontaktowych jedynie okazjonalnie, uczulonych na składniki płynów pielęgnacyjnych lub na urlopie,
– jedno-/dwutygodniowe,
– miesięczne,
– półroczne,
– roczne.
Wśród trybów użytkowania soczewek miękkich wyróżniamy:
– tryb dzienny,
– tryb elastyczny – soczewki nosi się w ciągu dnia, jedynie okazjonalnie nakładając je do spania,
– tryb przedłużony – z możliwością spania w soczewkach.
Im częstsza wymiana soczewek miękkich, tym wyższe bezpieczeństwo oczu i komfort pacjenta. Wraz z upływem czasu soczewki stopniowo pokrywają się osadami białkowymi i tłuszczowymi, a zwilżalność ich powierzchni pogarsza się.
Znacznie zdrowsze jest wykorzystywanie soczewek noszonych w trybie dziennym niż przedłużonym – częstość występowania powikłań powiekowo-rogówkowych jest wówczas znacznie mniejsza.
Obecnie dostępne są również kolorowe soczewki kontaktowe, które nie tylko korygują wadę wzroku, ale również zmieniają odcień oczu. Ich wadą jest mała przepuszczalność dla gazów, dlatego też nie powinny być noszone przez zbyt długi okres czasu.
Soczewki twarde wykonane są z tworzywa PMMA (polimetakrylan metylu). W porównaniu z soczewkami hydrożelowymi, charakteryzują się znacznie lepszą przepuszczalnością tlenu. Łatwo je czyścić i manipulować nimi. Ten typ soczewek przeznaczony jest szczególnie dla osób z dużą wadą wzroku. Wykorzystywane są u pacjentów, u których doszło do deformacji rogówki w wyniku chorób (stożek rogówki), urazu lub pooperacyjnie (korygują tzw. niezborność nieregularną). Soczewki twarde polecane są również do korekcji wad wzroku u osób, które pracują w pomieszczeniach klimatyzowanych (wysychają wolniej niż soczewki miękkie). Są jednak znacznie mniej komfortowe, a okres adaptacji trwa zazwyczaj kilka dni. Oko powinno być przyzwyczajane do soczewek twardych stopniowo. Należy powoli wydłużać czas ich noszenia, zaczynając od 30 minut dziennie.
Ze względu na fakt, iż soczewka twarda nie przywiera do powierzchni gałki ocznej tak mocno, jak jej miękki odpowiednik, może dochodzić do jej przesuwania się i powstawania otarć rogówki. Konsekwencje to ból, światłowstręt i możliwość nadkażenia bakteryjnego. Zagrożenie dotyczy szczególnie soczewek zdeformowanych na skutek długotrwałego użytkowania.
Nowością ostatnich lat jest soczewka twarda CRT (ang. Corneal Refractive Therapy). Zakładana na noc na gałkę oczną osób z krótkowzrocznością (od -1,5 DSph do -5,0 DSph), powoduje trwałe odkształcenie rogówki, które niweluje wadę wzroku. Dzięki temu pacjent nie musi stosować żadnej korekcji (okulary/soczewki) w ciągu dnia. Jednak opinie na temat bezpieczeństwa stosowania tego typu soczewek są bardzo rozbieżne.
dr n. med. Joanna Adamiec-Mroczek, specjalista chorób oczu; Katedra i Klinika Okulistyki Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu (2008-01-03)

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować