Dieta a zdrowie oczu

Człowiek posiada pięć zmysłów, dzięki którym może kontaktować się z otoczeniem. Jednym z nich jest wzrok. Narząd wzroku składa się z wielu skomplikowanych, precyzyjnych mechanizmów, których skoordynowane działanie umożliwia odbieranie bodźców świetlnych i przetwarzanie ich na wrażenia wzrokowe, czyli obrazy. Prawidłowe funkcjonowanie narządu wzroku zależne jest od wielu czynników.
Niezmiernie ważne jest m.in. dostarczenie z dietą pewnych składników odżywczych. Omówiono je poniżej.
Witamina A. Rozpuszczalna w tłuszczach witamina, która w postaci aktywnej występuje tylko w produktach pochodzenia zwierzęcego. Bierze udział w syntezie purpury wzrokowej (rodopsyny) – światłoczułego barwnika znajdującego się w pręcikach siatkówki oka i umożliwiającego rozróżnianie odcieni szarości. Niedobór tej witaminy hamuje syntezę purpury wzrokowej i może być przyczyną suchości spojówek oraz zmian chorobowych objawiających się upośledzeniem widzenia o zmroku (tzw. kurza ślepota). Witamina A jest również silnym antyoksydantem, chroniącym organizm (w tym narząd wzroku) przed działaniem wolnych rodników tlenowych. Źródłem witaminy A są produkty pochodzenia zwierzęcego: mleko i przetwory mleczne, masło, jaja, niektóre tłuste ryby, wątroba i żółtka jaj.
Karotenoidy to liczna grupa związków występujących w produktach roślinnych. Niektóre karotenoidy są prekursorami witaminy A. Oznacza to, że w organizmie człowieka są one przekształcane w formę aktywną tej witaminy. Wśród karotenoidów najbardziej popularny jest ß-karoten. Najwięcej tego karotenoidu znajduje się w ciemnozielonych, pomarańczowych i czerwonych owocach oraz warzywach, takich jak: marchew, dynia, szpinak, boćwina, sałata, zielony groszek, szczypior, koper, pietruszka, fasolka szparagowa, pomidory, morele, wiśnie, śliwki i pomarańcze. Do karotenoidów należą również luteina i zeaksantyna – barwniki znajdujące się w centralnej części siatkówki oka, zwanej plamką żółtą. Wykazują one silne działanie antyoksydacyjne. Głównym zadaniem tych barwników jest wzmocnienie bariery ochronnej siatkówki oka (w szczególności – ogromnie wrażliwych na promieniowanie słoneczne komórek w plamce żółtej), czyli udział w filtracji szkodliwego promieniowania ultrafioletowego. Zmiany chorobowe w obrębie plamki żółtej mogą prowadzić do zaburzenia rozpoznawania kolorów oraz postępującej utraty widzenia. Naturalne źródła pokarmowe luteiny to szpinak, sałata, rzepa, gorczyca, brokuły, zielony groszek, seler i kapusta włoska. Natomiast zeaksantyna znajduje się przede wszystkim w ziarnach kukurydzy.
Antocyjany, witaminy C i E oraz selen. Składniki wykazujące silne właściwości antyoksydacyjne. Antocyjany zmniejszają również kruchość naczyń krwionośnych oraz działają przeciwzapalnie, poprawiając ukrwienie tęczówki oka. Antocyjany znajdują się przede wszystkim w ciemno zabarwionych owocach jagodowych, takich jak: borówki, jagody czy aronia. Witamina C obecna jest w większości warzyw i owoców. Źródłem witaminy E są oleje roślinne, orzechy i nasiona roślin oleistych (np. pestki słonecznika). Selen natomiast znajduje się w ziarnach kukurydzy, soi oraz rybach.
Witamina B2 (ryboflawina) współuczestniczy w prawidłowym funkcjonowaniu narządu wzroku. Jej niedobór może powodować pogorszenie ostrości widzenia, łatwe męczenie się oczu, światłowstręt i łzawienie. Bardzo dobrym źródłem witaminy B2 jest mleko oraz jego przetwory, a także pełnoziarniste pieczywo, mięso, ryby, podroby, groch i fasola.
Kwasy tłuszczowe z rodziny omega 3 wchodzą w skład błon komórkowych oraz biorą udział w sterowaniu ważnymi funkcjami tkanek i komórek. Dostarczenie z dietą odpowiednio dużej ilości kwasów tłuszczowych z rodziny omega 3 poprawia ukrwienie oka przez zmniejszenie produkcji czynników działających prozapalnie. Niedostateczne spożycie kwasów tłuszczowych z rodziny omega 3 zwiększa natomiast ryzyko występowania zespołu suchego oka. Naturalnymi źródłami pokarmowymi kwasów tłuszczowych omega 3 są tłuste ryby morskie (np. łosoś, śledź, makrela, tuńczyk), a także niektóre oleje roślinne (lniany, rzepakowy). Aby zapewnić organizmowi odpowiednią ilość nienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega 3, należy przynajmniej 2 razy w tygodniu zjadać porcję ryby. Osoby, które nie lubią ryb, mogą stosować suplementy diety w postaci kapsułek zawierających ten składnik.
Prawidłowe żywienie to niezbędny element profilaktyki wielu chorób, również chorób oczu. Złota zasada urozmaicenia na talerzu sprawdza się także w tym przypadku. Ochrona narządu wzroku to nie tylko regularne wizyty u okulisty i dobór właściwych szkieł korekcyjnych, ale również prawidłowe żywienie – czyli dostarczenie organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych w odpowiednich proporcjach. W codziennym jadłospisie należy zatem uwzględnić różnorodne produkty: mleko i jego przetwory, mięso i/lub ryby, tłuszcze roślinne, produkty zbożowe oraz warzywa i owoce. Te ostatnie są prawdziwą skarbnicą witamin i składników mineralnych – dlatego powinny być dodawane do każdego posiłku.
Aktualizacja: 2017-01-10
mgr inż. Joanna Wardak, specjalistka ds. żywienia człowieka i dietetyki; Europejskie Centrum Leczenia Otyłości Dzieci i Dorosłych w Warszawie

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować