Zmiany skórne w cukrzycy, cz. I

Cukrzyca zaliczana jest do chorób społecznych. Każdego roku na świecie odnotowuje się miliony nowych zachorowań na cukrzycę; miliony umierają też z powodu jej powikłań. Ze względu na swój charakter, cukrzyca pozostaje w kręgu zainteresowań lekarzy różnych specjalności m.in.: internistów, nefrologów, okulistów, neurologów. Liczne zmiany skórne są również częstym powodem wizyt diabetyków u lekarzy dermatologów. W niniejszym artykule przedstawiono towarzyszące cukrzycy zmiany skórne, których patogeneza jest dokładnie poznana.
Na powstawanie wykwitów skórnych w przebiegu cukrzycy wpływ mają zmiany będące efektem wysokiego poziomu glukozy we krwi. Należą do nich:
– mikropatia,
– makropatia,
– zaburzenia czucia skórnego,
– zaburzenia mechanizmów immunoregulacyjnych,
– zaburzenia metabolizmu lipidów,
– hiperinsulinomia.
Patomechanizm powyższych zmian został dosyć dokładnie poznany. Wymienione zaburzenia są przyczynami groźnych lub zagrażających życiu powikłań narządowych cukrzycy.
Do najczęstszych zmian skórnych o znanej patogenezie należą: infekcje skórne, owrzodzenia, tzw. gruba skóra, rogowacenie ciemne(łac. acanthosis nigricans), kępki żółte wysiewne (łac. xanthoma eruptivum) oraz rumieniec cukrzycowy.

Infekcje skórne

U chorych na cukrzycę zdecydowanie częściej niż u osób zdrowych dochodzi do rozwoju zakażeń bakteryjnych i grzybiczych skóry i błon śluzowych. Przyczyn zwiększonej podatności na zakażenia jest wiele. Należy do nich zmniejszona odporność tkanki skórnej o podłożu immunolgicznym i nieimmunologicznym, zaburzenia fagocytozy, korzystne warunki dla bakterii i grzybów związane ze zwiększonym poziomem cukru we krwi, skłonność do odczynów wysiękowych. Świąd cukrzycowy jest przyczyną drapania i uszkodzenia naskórka, a co za tym idzie – wprowadzania drobnoustrojów chorobotwórczych.
Do najważniejszych skórnych chorób bakteryjnych u diabetyków należą: czyrak, czyraczność, czyrak gromadny, róża, łupież rumieniowy.
Czyrak jest wynikiem zakażenia gronkowcem. Objawia się jako zapalny guz okołomieszkowy z czopem martwiczym. Szczególnie niebezpieczne są czyraki zlokalizowane na karku i owłosionej skórze głowy, gdzie istnieje ryzyko rozsiewu zakażenia drogą krwionośną. Najgorszym tego powikłaniem może być posocznica.
Róża jest chorobą bakteryjną wywołaną przez paciorkowce. Najczęstszą jej lokalizacją są kończyny dolne i twarz. Zmiany skórne są silnie ocieplone, zazwyczaj bolesne podczas palpacji, rumieniowo-obrzękowe. Towarzyszy im wysoka gorączka, dreszcze i objawy ogólnego rozbicia.
Łupież rumieniowy wywołany jest przez maczugowca. Zmiany skórne w postaci rumieniowo-złuszczającej lokalizują się najczęściej w okolicach pachwin. Towarzyszy im świąd i pieczenie. Choroba łatwo poddaje się leczeniu przy użyciu zewnętrznych antybiotyków.
Oprócz infekcji bakteryjnych, u diabetyków bardzo często dochodzi do zakażeń drożdżakami i grzybami dermatofitowymi. Statystyki podają, iż około 40% osób chorych na cukrzycę ma rozpoznaną grzybicę międzypalcową stóp. Niemniej często towarzyszy im grzybica dermatofitowa paznokci stóp. Choroby te, mimo iż początkowo mogą nie dawać subiektywnych objawów (zwłaszcza grzybica paznokci), wymagają leczenia oraz skutecznej profilaktyki wtórnej. W przebiegu grzybicy może bowiem dochodzić do zajmowania rozległych przestrzeni skóry. Występować może ostry stan zapalny ze znaczną skłonnością do sączenia i wtórnej alergizacji. Należy pamiętać, że osoba w takim stanie może łatwo zarazić innych (np. przez korzystanie z tych samych basenów czy używanie wspólnego ręcznika). Zakażenie drożdżakami pojawia się zwłaszcza w okolicach pachwin, pach, bruzdy międzypośladkowej, pępka i fałdów podpiersiowych oraz na błonach śluzowych jamy ustnej i w okolicach kątów ust (jako tzw. zajady).

Owrzodzenia

Towarzyszące cukrzycy owrzodzenia to problem, z którym pacjenci najczęściej zgłaszają się do angiologów, chirurgów oraz dermatologów. Podłożem zmian stanowią: hiperglikemia, oporność na insulinę, zmiany naczyniowe oraz zaburzenia neurologiczne. Pacjenci z dłużej trwającą cukrzycą są w wyniku neuropatii narażeni na częste urazy i skaleczenia. W wyniku zaburzeń ukrwienia (makropatii i mikropatii cukrzycowej) gojenie ran jest utrudnione i często dochodzi do nadkażeń bakteryjnych.

„Gruba skóra”

W przebiegu cukrzycy nierzadko zaobserwować można zmiany opisywane jako „gruba skóra”. Występowanie tego defektu związane jest ze zmianami w kolagenie i mukopolisacharydach, do których dochodzi pod wpływem długotrwałej hiperglikemii. Stwardnienie skóry jest wyraźnie skorelowane z czasem trwania cukrzycy. W długotrwającej i źle kontrolowanej cukrzycy może również dochodzić do występowania zespołu sztywnych rąk. Powierzchnia skóry jest wtedy wygładzona, zaczerwieniona i napięta, ruchy rąk – utrudnione.

Rogowacenie ciemne

Rogowacenie ciemne (łac. acanthosis nigricans) to zmiany chorobowe, które charakteryzują się brunatnym przebarwieniem i brodawkowatym rozrostem naskórka. Występują głównie w okolicy fałdów skórnych, dołów pachowych i pachwinowych, w obrębie warg oraz na błonach śluzowych jamy ustnej, a niekiedy także gardła i przełyku. W dermatologii wyróżnia się zazwyczaj podział na dwa typy rogowacenia ciemnego. Rogowacenie ciemne łagodne związane jest z występowaniem cukrzycy i insulinooporności, natomiast odmiana złośliwa jest zespołem paraneoplastycznym, towarzyszącym nowotworom narządów wewnętrznych.

Kępki żółte wysiewne

Kępki żółte wysiewne, inaczej żółtaki (łac. xanthoma eruptivum), to zmiany występujące w nieleczonej cukrzycy – zwłaszcza z towarzyszącą hipertrójglicerydemią i innymi zaburzeniami lipidowymi. Są to miękkie, płaskie lub wypukłe zmiany o żółtawej barwie i gładkiej powierzchni. Powstają w wyniku odkładania się w skórze lipidów. Mają różną wielkość (od kilku milimetrów do kilku centymetrów). Występują przede wszystkim na łokciach i kolanach oraz w tkance miękkiej powiek. Zazwyczaj ustępują w wyniku leczenia cukrzycy i zaburzeń lipidowych.

Rumieniec cukrzycowy

Rumieniec cukrzycowy występuje częściej u osób młodych z niewyrównaną cukrzycą. Pojawia się w wyniku nasilonego uwalniania czynników angiotoksycznych, które powodują rozszerzenie naczyń. Zazwyczaj występuje na twarzy, dłoniach i podeszwach.

lek. med. Iwona Kuczborska Katedra i Klinika Dermatologii i Wenerologii AM we Wrocławiu (2008-05-12)

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować

Spis tematów

Infekcje skórneOwrzodzenia„Gruba skóra”Rogowacenie ciemneKępki żółte wysiewneRumieniec cukrzycowy

Zobacz także