Udar cieplny i słoneczny

Udar cieplny, zwany inaczej porażeniem cieplnym, jest skutkiem przegrzania organizmu. Szczególnym jego rodzajem jest udar słoneczny, czyli przegrzanie wskutek silnego nasłonecznienia.
Z udarem cieplnym spotykamy się wtedy, gdy organizm ma utrudnione lub wręcz uniemożliwione oddawanie nadmiaru ciepła (np. w przypadku zbyt intensywnego plażowania, w gorącej kąpieli, w gorącym, wilgotnym powietrzu itp.).

Udar cieplny (słoneczny) może wystąpić w różnych warunkach, np.:

●  w gorącym klimacie,
●  w gorące parne dni,
●  podczas dużego nasłonecznienia (zwłaszcza nie osłoniętej głowy),
●  podczas pracy w gorącym i wilgotnym powietrzu bez przewiewu (w hutach, kuźniach, pralniach itp.),
●  w czasie gorących kąpieli wodnych i parowych,
●  podczas prac polowych w warunkach silnego nasłonecznienia (sianokosy, żniwa),
●  podczas dłuższego marszu, gier, zabaw lub plażowania w czasie silnych upałów.
Wystąpieniu udaru cieplnego (słonecznego) sprzyja niestosowne ubranie (zbyt ciepłe i nieprzewiewne) oraz brak wody do picia. Należy podkreślić, że wytrzymałość różnych osób na podwyższoną temperaturę jest różna, dlatego nie wszyscy pracujący w tych samych warunkach zapadają na udar cieplny.
Objawy. Podczas porażenia cieplnego skóra twarzy w lżejszych przypadkach jest zaczerwieniona, w cięższych zaś blada. Występują obfite poty, chory odczuwa nudności i ogólne osłabienie, chód jego staje się chwiejny, niepewny, mowa niekiedy niewyraźna i bełkotliwa, przed oczyma pojawiają się mroczki.
W przypadku udaru cieplnego wskutek nasłonecznienia, oprócz wyżej wspomnianych dolegliwości, występują: bardzo silne bóle i zawroty głowy, gorączka, dreszcze, przyspieszenie tętna, niekiedy suchość skóry, zwiotczenie mięśni, ogólny niepokój, nudności, a nawet wymioty i często zaczerwienienie aż do oparzenia I°, rzadziej II°, odsłoniętych części ciała.
Objawy te, zależnie od stopnia nagrzania lub nasłonecznienia, mogą wykazywać różny stopień nasilenia.

Postępowanie. Ogólne zasady postępowania – jak przy omdleniu.

●  Chorego przytomnego odprowadzić, a nieprzytomnego wynieść do chłodnego, zacienionego i przewiewnego miejsca.
●  Zapewnić dostęp chłodnego powietrza do skóry przez rozluźnienie i rozpięcie ubrania oraz bielizny.
●  Przy znaczniejszym osłabieniu chorego odpowiednio ułożyć w miejscu chłodnym i przewiewnym: gdy twarz jego jest zaczerwieniona – w pozycji półsiedzącej, natomiast gdy twarz jest blada – tak, aby głowa znajdowała się niżej od tułowia.
●  Stosować chłodne okłady z wody lub lodu (zwłaszcza na głowę i klatkę piersiową).
●  Przytomnym podawać:
         a) dużo chłodnych płynów do picia (często, w małych porcjach, najlepiej chłodną wodę z niewielką ilością soli),
         b) chłodną kawę lub herbatę,
         c) 20-30 kropli nasercowych.
●  Bezwzględnie wezwać lekarza.
●  Sztuczne oddychanie – w razie potrzeby – trzeba prowadzić aż do przyjścia lekarza.

Dla zapobieżenia udarowi cieplnemu należy:

●  w dni upalne i słoneczne nosić lekkie i przewiewne ubranie dostosowane do warunków pracy,
●  zapewnić odpowiednią (stałą) wentylację przegrzanych pomieszczeń pracy,
●  zaopatrzyć personel, zwłaszcza pracujący w dni upalne lub w przegrzanej atmosferze, w dostateczną ilość chłodnej wody do picia,
●  podczas pracy w warunkach dużego nasłonecznienia nosić nakrycie głowy.

Prof. dr hab. med. Kazimierz Janicki

Fragment pochodzi z książki

Fragment publikacji „Domowy poradnik medyczny” pod redakcją Kazimierza Janickiego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować