Choroby gruczołów przytarczycznych

Gruczoły przytarczyczne są to najmniejsze ze znanych gruczołów dokrewnych, najczęściej w liczbie czterech, zlokalizowane na tylnej (lub bocznej) powierzchni gruczołu tarczowego, ważą po 0,3-0,6 g każdy i wytwarzają hormon zwany parathormonem. Hormon ten wspólnie z witaminą D reguluje przede wszystkim gospodarkę wapniowo-fosforową, ale ma również wpływ na gospodarkę wodno-elektrolitową i białkową organizmu.

Nadczynność gruczołów przytarczycznych

Stan chorobowy zależy od nadmiernego wydzielania parathormonu (PTH) przez gruczolakowato przerosły gruczoł przytarczyczny. W następstwie tego dochodzi do podwyższenia stężenia wapnia (Ca) i zmniejszenia fosforu (P) w osoczu z następowymi zmianami przede wszystkim w układzie kostnym (rozległe odwapnienia, a nawet złamania kości), moczowym (skłonność do powstawania złogów z soli wapniowych, czyli do kamicy moczowej) i w przewodzie pokarmowym (przewlekła nawracająca choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy, niekiedy ostre lub przewlekłe zapalenie trzustki).
Objawy. Osoby z nadczynnością gruczołów przytarczycznych skarżą się na utratę łaknienia, chudnięcie, łatwe męczenie się i ogólne osłabienie, wzmożone pragnienie, uporczywe zaparcie stolca, wielomocz oraz objawy związane z nawracającą kamicą moczową i patologicznym odkładaniem wapnia w tkankach różnych narządów, np. w miąższu nerek, trzustce i mięśniach szkieletowych.
Rozpoznanie. Ustala lekarz na podstawie:
●  skarg chorego,
●  stwierdzonych zmian kostnych,
●  podwyższenia stężenia wapnia w surowicy krwi,
●  podwyższonego wydzielania parathormonu,
●  a przede wszystkim przerostu któregoś z czterech gruczołów przytarczycznych.
Leczenie. Polega na operacyjnym usunięciu gruczolaka przytarczycy (powodującego nadmiar parathormonu) oraz farmakologicznym korygowaniu stwierdzonych objawów chorobowych i zmian biochemicznych.

Niedoczynność gruczołów przytarczycznych

Niedoczynność gruczołów przytarczycznych jest stanem chorobowym, którego objawy kliniczne są warunkowane niedoborem hormonu tych gruczołów.
Może to być (bardzo rzadko) zaburzenie rozwojowe. Najczęściej jednak występuje jako powikłanie po chirurgicznym wycięciu gruczołu tarczowego lub po leczniczym napromienieniu danej okolicy. Skutkiem niedoboru parathormonu jest małe stężenie wapnia, a zwiększone fosforu w osoczu krwi i w konsekwencji tego obraz kliniczny tężyczki.
Zmiany biochemiczne sprzyjają wzmożeniu pobudliwości nerwowo-mięśniowej. Jednocześnie obserwuje się – w przeciwieństwie do nadczynności – wzmożone odkładanie wapnia w kościach i w tkankach miękkich (np. w jądrach podstawy mózgu).
Objawy:
●  mniej lub bardziej wyraźne napady tężyczki,
●  niekiedy uczucie mrowienia i drętwienia dalszych części kończyn,
●  skurcze toniczne, narastające stopniowo aż do silnych skurczów mięśni całych kończyn, mięśni grzbietu, twarzy, klatki piersiowej itd.
Może występować także wiele rzadszych drobnych objawów oraz różne inne objawy neurologiczne i psychiczne. Zespół i intensywność tych objawów u poszczególnych chorych oraz przebieg kliniczny mogą być różne.
Rozpoznanie. Ustala się na podstawie stwierdzonych objawów oraz typowych zmian biochemicznych w organizmie, tj. zmniejszenia stężenia wapnia, zwiększenia stężenia fosforu w surowicy krwi i w moczu lub wprost zmniejszenia ilości parathormonu w surowicy krwi.
Leczenie: szpitalne, specjalistyczne, dostosowane do stopnia nasilenia objawów i stwierdzanych zmian biochemicznych.
Leczenie polega na farmakologicznym łagodzeniu różnorakich objawów choroby oraz na zapobiegającym atakom tężyczkowym stosowaniu odpowiednich dawek preparatów wapnia i witaminy D, regulującej jego gospodarkę w organizmie.
Wyniki leczenia zależą od jego poprawności i systematyczności. Wskazane zwiększone podawanie mleka jako źródła wapnia.

Prof. dr hab. med. Kazimierz Janicki

Fragment pochodzi z książki

Fragment publikacji „Domowy poradnik medyczny” pod redakcją Kazimierza Janickiego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować