Krew w stolcu

Stwierdzenie w stolcu śladów czerwonej krwi, lub po prostu płynnej krwi, jest bardzo niepokojące. Człowiek widzi bowiem, że ucieka z niego płyn życia.
Czerwona krew pojawia się w stolcu, kiedy uszkodzenie ściany przewodu pokarmowego znajduje się w jego dolnej części, zwłaszcza niedalekiej od odbytu. Krwawienie takie nierzadko jest przyczyną znacznej niedokrwistości, anemii. Częstą przyczyną pojawienia się czerwonej krwi w stolcu są żylaki odbytu, hemoroidy. Do innych istotnych przyczyn należą polipy odbytnicy lub jelit, zakażenia bakteryjne jelit (czerwonka) oraz uchyłki okrężnicy (zwłaszcza u osób starszych). Jawne krwawienia mogą być też związane z przyjmowaniem leków przeciwzakrzepowych lub niesterydowych leków przecizapalnych.
Jednak krwawienie (czasem obfite) z przewodu pokarmowego wcale nie musi objawiać się w postaci czerwonej krwi w stolcu. Jeżeli krew pochodzi z nosa (krwotok z połykaniem krwi), z jamy ustnej, przełyku lub żołądka, to czerwona hemoglobina krwi ulega pod wpływem kwaśnego soku żołądkowego przemianie w czarną kwaśną hematynę i w takiej postaci wydala się z kałem. Będące przyczyną czarnego zabarwienia stolca, krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego występuje najczęściej w chorobie wrzodowej żołądka lub dwunastnicy oraz w przypadku nadżerek lub wrzodów zlokalizowanych w dolnym odcinku przełyku (często wywołanych zarzucaniem do przełyku kwaśnej, żrącej zawartości żołądka). Krew w kale rzadziej stwierdza się w raku przełyku lub żołądka i innych, mniej powszechnych, chorobach górnego odcinka przewodu pokarmowego.
Dostrzegalna krew sącząca się z wnętrza przewodu pokarmowego może więc mieć czerwone albo czarne zabarwienie. Trzeba dodać, że czarny kolor stolca może też być wynikiem spożycia pokarmów zawierających krew zwierzęcą: np. kaszanki. Również zapobiegawcze lub lecznicze doustne przyjmowanie preparatów żelaza zawsze powoduje czarne stolce.
Czasem pacjenci niepokoją się ciemnym, ale nie czarnym, zabarwieniem stolca. Zwykle jest to dość twardy, uformowany stolec w kolorze brunatnym, ale nie czarnym. Tymczasem czarne stolce zawierające zmienioną krew są zresztą raczej luźne a nie zbite.
Stolec może jednak także zawierać krew, a nie być ani czerwony ani czarny. Oczywiście, wtedy krwi jest w nim mało. Jednak obecność tzw. krwi utajonej może być ważnym ostrzeżeniem diagnostycznym, każącym poszukiwać miejsca krwawienia i zmiany chorobowej wywołującej takie krwawienie. Wśród istotnych przyczyn obecności w kale krwi utajonej znajdują się również nowotwory złośliwe zlokalizowane w obrębie przewodu pokarmowego.

Co robić, gdy w kale pojawi się krew?

Oczywiście, spostrzeżenie w kale czerwonej krwi lub występowanie czarnych stolców jest bezwzględnym nakazem, by skontaktować się z lekarzem. Zwykle lekarz pierwszego kontaktu kieruje wtedy pacjenta do gastroenterologa lub proktologa (specjalisty od chorób odbytu).
Krew utajoną w stolcu można wykryć tylko za pomocą prób chemicznych. Kiedy badać kał na krew utajoną? Zawsze, kiedy uległ zmianie tryb oddawania stolca: nagłe pojawienie się i utrzymywanie przez wiele dni (a nawet tygodni) biegunki lub zaparć, pojawienie się stolca ołówkowato cienkiego lub w postaci bobków. Badanie kału na krew utajoną powinno dotyczyć wypróżnień z przynajmniej trzech kolejnych dni. Do specjalnych pojemniczków zbiera się niewielkie (wielkości ziarna fasoli) ilości kału i oddaje do badania laboratoryjnego. Próbki kału można przechować przez parę dni w lodówce (oczywiście w szczelnie zamkniętym naczyniu) i zanieść do badania trzy naraz. Istnieją też pojemniki z bagietką, którą codziennie przez kilka dni zanurza się w stolcu i dopiero taką łączna próbkę oddaje się do badania. Pewnym uproszczeniem mogą być nowsze testy na krew utajoną, które można samodzielnie wykonać w domu. W niektórych krajach, w niektórych grupach społecznych, testy na krew utajoną wykonuje się rutynowo u zdrowych ludzi, którzy przekroczyli 50 rok życia. Badanie to ma wówczas na celu przesiewowe wykrywanie zmian nowotworowych w obrębie jelita grubego.

Leki a krew w stolcu

Trzeba zwrócić uwagę, że przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych (acenokumarol, warfaryna) również może spowodować krwawienia z przewodu pokarmowego. Zwykle dochodzi do tego w przypadku przedawkowania wspomnianych preparatów.
Również przyjmowanie, zwłaszcza przez dłuższy czas, niesterydowych leków przeciwzapalnych bywa nierzadko przyczyną (czasem groźnych) krwawień z przewodu pokarmowego. Niesterydowe leki przeciwzapalne są dość często stosowane, zwłaszcza w chorobie zwyrodnieniowej stawów przebiegającej z silnymi bólami stawów kręgosłupa i kończyn. Trudno byłoby wymienić tutaj wszystkie niesterydowe leki przeciwzapalne – tylko diklofenak (nazwa generyczna, międzynarodowa) istnieje na polskim rynku pod 30 nazwami firmowymi! Wszystkie te różnie nazywające się leki są równie skuteczne, ale też w podobnym stopniu szkodliwe dla przewodu pokarmowego, zarówno przyjmowane doustnie jak i podawane doodbytniczo lub we wstrzyknięciach. Niesterydowe leki przeciwzapalne nie wywierają szkodliwego działania w bezpośrednim kontakcie z błoną śluzową przewodu pokarmowego (po podaniu doustnym), lecz uszkadzają ją, docierając doń z krążącą krwią.
Jeśli używa się leku mającego nieść ulgę w bólach układu ruchu, warto zajrzeć do ulotki. Możemy w niej znaleźć informację, czy dany lek nie jest niesterydowym środkiem przeciwzapalnym. Nie znaczy to jednak, by takich leków nie przyjmować. Należy tylko przestrzegać brania ich tylko w razie istotnej potrzeby i nie dłużej niż trzeba.

Podsumowanie

Oczywiście, w niniejszym tekście wymieniono jedynie najczęstsze przyczyny obecności w kale krwi jawnej lub utajonej. Jednak niezależnie od przyczyny, każdy taki przypadek musi spowodować wizytę u lekarza.

Aktualizacja: 2017-01-10
dr n. med. Janusz Szajewski, specjalista chorób wewnętrznych, toksykolog; Stołeczny Ośrodek Ostrych Zatruć w Warszawie

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować

Spis tematów

Co robić, gdy w kale pojawi się krew?Leki a krew w stolcuPodsumowanie

Zobacz także