Zaburzenia pamięci i intelektu

Nie budzi to niepokoju otoczenia, nawet gdy nasilenie tych zaburzeń jest nieco większe, niż u innych osób w tym samym wieku. W powszechnym przekonaniu upośledzenie pamięci jest bowiem typową cechą starości, wynikającą z rozwijającej się nieuchronnie miażdżycy. Problem ten jeszcze do niedawna był bagatelizowany. Dopiero rozwój wiedzy na temat choroby Alzheimera uświadomił wielu osobom, także lekarzom, że występujące w starości kłopoty z pamięcią są również wynikiem zmian chorobowych, a nie tylko prostego procesu starzenia się.

Wywołane chorobą zaburzenia funkcji intelektualnej, takich jak pamięć, orientacja i myślenie, mogą być niewielkie i utrzymywać się na stale jednakowym poziomie, mogą też być wyraźnie nasilone i szybko postępujące. W tym pierwszym przypadku zaburzenia te ograniczają się tylko do pamięci, w drugim zaburzeniom pamięci towarzyszą z reguły również inne, postępujące zaburzenia funkcji intelektualnych. Powoduje to wyraźne problemy w życiu społecznym chorych. Nie mogą oni kontynuować dotychczasowej pracy zawodowej, a nawet poprawnie funkcjonować w domu. Stan ten nazywany jest otępieniem (demencją). Określenie to często bywa nadużywane. Według powszechnie przyjętych kryteriów, otępieniem nazywamy obniżenie funkcji intelektualnych człowieka w odniesieniu do ich poprzedniego, przedchorobowego poziomu, które powoduje problemy w życiu codziennym chorego. To obniżenie funkcji intelektualnych w otępieniu nie ogranicza się tylko do pamięci. Musi dotyczyć przynajmniej jeszcze jednej funkcji: orientacji, myślenia lub osądu.

Rozpoznanie otępienia powinno być udokumentowane dokładnym wywiadem oraz przynajmniej jednym krótkim testem oceniającym sprawność intelektualną. Pożądane jest przeprowadzenie pełnego badania neuropsychologicznego z użyciem typowych, choć bardzo czasochłonnych testów.

Najczęstszymi przyczynami zaburzeń pamięci i intelektu są choroby zwyrodnieniowe i naczyniowe układu nerwowego. Mało nasilony proces zwyrodnieniowy, niewiele odbiegający od normalnego starzenia się, może spowodować tzw. zaburzenia pamięci związane z wiekiem, zwane też łagodną niepamięcią starczą lub łagodnym zaburzeniem funkcji poznawczych.

Najczęstszym rodzajem otępienia pochodzenia zwyrodnieniowego jest choroba Alzheimera. Znacznie rzadziej są to inne choroby, takie jak choroba Picka lub otępienie czołowe. Najczęstszym „naczyniowym” powodem otępienia są liczne, drobne zawały mózgu (otępienie wielozawałowe). Ponieważ niektóre części mózgu, np. wewnętrzna część płata skroniowego, są szczególnie ważne dla funkcji pamięci, ich uszkodzenie w wyniku pojedynczego zawału mózgu także może być powodem otępienia.