Zmiany zwyrodnieniowe

Choroba zwyrodnieniowa stawów polega na przedwczesnym zużyciu i zwyrodnieniu tkanek tworzących staw. Zmiany te mają charakter powolny, lecz stale postępujący, prowadząc do bólów, ograniczenia ruchomości stawów, przykurczów oraz do usztywnienia stawów. Dotyczą ludzi w średnim i starszym wieku, bez względu na rasę i płeć, często obejmują wiele stawów. Najczęściej ich przyczyna nie jest znana. Zmiany te występują najczęściej w stawach po przebytych schorzeniach.

Zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające kręgosłupa

Zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające dotyczyć mogą zarówno połączeń trzonów kręgów, jak i stawów kręgosłupa. Połączenia międzytrzonowe są najczęstszą przyczyną zmian zwyrodnieniowo-zniekształcających kręgosłupa, gdyż dużą rolę odgrywają tu zmiany degeneracyjne krążków międzykręgowych. Występować mogą na różnym poziomie kręgosłupa. Jeśli zmiany dotyczą odcinka szyjnego kręgosłupa, występują bóle promieniujące do barków, drętwienia palców rąk, szczególnie nocą. Zmianom towarzyszyć mogą bóle głowy okolicy potylicy. Jeżeli zmiany występują w odcinku piersiowym kręgosłupa, mogą dawać objawy neurologiczne w postaci nerwobólu międzyżebrowego. Gdy nerwoból ten zlokalizowany jest po stronie lewej, może sugerować sercowy typ dolegliwości.
Objawy. Najczęściej zmiany umiejscowione są w odcinku lędźwiowym kręgosłupa i stanowią jedną z głównych przyczyn dolegliwości bólowych. Mogą mieć charakter bólów mięśniowych, a w przypadku ucisku korzonka nerwowego, niekiedy towarzyszą im objawy rwy kulszowej.
Ponieważ objawy zmian zwyrodnieniowo-zniekształcających są bardzo różnorodne i towarzyszyć mogą również innym chorobom kręgosłupa, dlatego przed rozpoczęciem leczenia należy koniecznie wykonać zdjęcie rentgenowskie bolącego odcinka kręgosłupa.
Leczenie. Ważne jest uregulowanie trybu życia, częste odpoczynki, stosowanie ćwiczeń w celu utrzymania dobrej sprawności mięśniowej i ruchomości kręgosłupa oraz zniesienie dolegliwości bólowych. Odpoczynek i odciążenie ma zapewnić przede wszystkim pozycja leżąca, którą zaleca się kilkakrotnie w ciągu dnia. W odcinku szyjnym kręgosłupa dużą ulgę może dawać kołnierz ortopedyczny, natomiast w odcinku lędźwiowym – gorset ortopedyczny. Zalecane jest też leczenie fizykalne, zwłaszcza zabiegi rozgrzewające.

Zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające biodra

Staw biodrowy jest stawem, w którym – poza kręgosłupem – najczęściej występują zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające. Następstwem tych zmian jest nie tylko upośledzenie jego czynności, lecz w dużej mierze ograniczenie sprawności organizmu. Choroba rozpoczyna się z wolna i niepostrzeżenie.
Objawy. Pierwsze objawy to ograniczenie ruchomości stawu, chory ma trudności z wsiadaniem do autobusu czy tramwaju, trudności w zakładaniu rajstop czy skarpet. Występuje osłabienie kończyny, uczucie zmęczenia, pojawiają się okresowe dolegliwości bólowe. Rano po wstaniu z łóżka lub po dłuższym odpoczynku pierwsze ruchy w stawie sprawiają trudności i ból. Po kilkunastu ruchach ustępują. Nasilają się ponownie po wysiłku. Narastają dolegliwości bólowe, zaczynające się dość często w kolanie.
Z czasem występują bóle stałe oraz bóle nocne.
Leczenie. W leczeniu zachowawczym, które prowadzi się w początkowym okresie zmian, zwraca się główną uwagę na zachowanie ruchów w stawie oraz działanie przeciwbólowe.
Jeśli utrzymują się znaczne dolegliwości bólowe oraz ograniczenia ruchowe, w rachubę wchodzi leczenie operacyjne, w tym wymiana stawu biodrowego na sztuczny. Leczenie zmian zwyrodnieniowych powinno być prowadzone przez ortopedę.

Zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające kolana

Zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające – podobnie jak zmiany zwyrodnieniowe biodra – występują dość często. W powstawaniu zmian zwyrodnieniowych szczególną rolę odgrywa wadliwe ustawienie osi długich kości udowej i piszczelowej (koślawość, szpotawość). Zmiany te częściej występują u kobiet niż u mężczyzn, nierzadko dotyczą obu stawów.
Objawy. Pierwsze skargi to osłabienie i szybkie męczenie się nóg, ograniczenie ruchomości z trudnością pełnego wyprostu kolana. Bóle mogą pojawiać się i nasilać stopniowo. Kolano jest najczęściej pogrubiałe, ocieplone. Maksymalne ruchy zgięcia i prostowania wywołują ból. Występuje bolesność uciskowa szpary stawowej. Podudzie często ustawione jest szpotawo lub koślawo.
W okresie zaostrzeń może wystąpić rozdęcie kolana na skutek nagromadzenia się nadmiernej ilości płynu, wzmożone jego ocieplenie.
Leczenie. We wczesnym okresie zmian stosuje się leczenie zachowawcze, polegające na utrzymaniu siły mięśniowej kończyny, zapobieganiu przykurczom stawu, działaniu przeciwbólowym. W tym okresie zmian dużą pomoc może przynieść dostawowe podawanie leków zawierających kwas hialuronowy, który jest składnikiem chrząstki stawowej oraz płynu stawowego.
Przy towarzyszących dolegliwościach bólowych i zaburzeniach osi kończyny korzystne wyniki osiąga się przez leczenie operacyjne, polegające na przywróceniu prawidłowej osi kończyny. Jeśli doszło do znacznego stopnia destrukcji stawu z bólami uniemożliwiającymi chodzenie, istnieje możliwość usztywnienia stawu lub wszczepienia sztucznego stawu.

Prof. dr hab. med. Tadeusz Niedźwiedzki

Fragment pochodzi z książki

Fragment publikacji „Domowy poradnik medyczny” pod redakcją Kazimierza Janickiego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować