Wykonywanie opatrunków w domu

Jeżeli okoliczności zmuszają nas do wykonywania opatrunku w domu, należy wcześniej przygotować odpowiednie środki opatrunkowe i narzędzia.

Do prawidłowego wykonania opatrunku potrzebne są: jałowa gaza, wata, lignina, bandaże, przylepiec, środki zmywające i dezynfekujące, m.in. spirytus, woda utleniona, a także nożyczki i szczypczyki (pęseta). Przed przystąpieniem do wykonania opatrunku bezwzględnie należy starannie umyć ręce mydłem antybakteryjnym spłukując je obficie pod ciepłą wodą bieżącą (jeżeli nie ma wody bieżącej, należy poprosić kogoś o polewanie rąk czystą wodą), a następnie przetrzeć je środkiem przeznaczonym do odkażania rąk (lub spirytusem).

Podczas opatrywania rany należy pamiętać przede wszystkim o tym, aby jej nie zakazić. Po zmyciu brzegów rany środkiem odkażającym nakładamy na nią jałową gazę wyjętą bezpośrednio z opakowania. W celu utrzymania jałowości opatrunku najlepiej posługiwać się wygotowanymi szczypczykami. Nożyczki używane przy opatrunku także muszą być wyjałowione. Niekiedy ropiejące rany należy zgodnie z zaleceniem lekarza „kąpać” w wywarze z rumianku, w roztworze środka odkażającego (np. Rivanolum, Polodin-R itp.). Pozostałe czynności nie odbiegają od obowiązujących przy zakładaniu opatrunku. Resztki z poprzedniego opatrunku, a więc bandaże, wata, strzępy gazy, należy bezzwłocznie spalić. Nie wolno wyrzucać ich na śmietnik ani do ubikacji.

Wyjaławianie materiału opatrunkowego i narzędzi

Uzyskanie jałowego materiału opatrunkowego w warunkach domowych jest bardzo trudne i kłopotliwe. W aptekach i składach aptecznych znajdują się już gotowe wyjałowione paczuszki gazy. Opatrunki te należy przechowywać w suchym i czystym miejscu, najlepiej w zamkniętym słoju. Otwieramy je bezpośrednio przed użyciem. W przypadku trudności w uzyskaniu odpowiedniej ilości gotowego wyjałowionego materiału opatrunkowego można zwrócić się do ambulatorium, pod którego opieką znajduje się chory, z prośbą o wyjałowienie materiału przygotowanego uprzednio w domu. Musi on być jednak odpowiednio opakowany, aby takie wyjałowienie było trwałe.

Przygotowując w domu materiał opatrunkowy do wyjałowienia, należy odpowiednio przycięte kawałki waty, gazy i ligniny, obliczone na jednorazowy użytek, dobrze owinąć papierem pergaminowym lub kawałkiem płótna, po czym związać grubą nitką lub sznurkiem. Wysterylizowane pakiety zachowują jałowość przez ok. 10 dni. Jeżeli nie zostaną zużyte w tym czasie, muszą być poddane ponownej sterylizacji. Inne sposoby wyjaławiania, np. przez prasowanie bardzo gorącym żelazkiem, mogą być stosowane tylko jako ostateczność w niektórych nagłych przypadkach.

Wyjaławianie metalowych lub szklanych narzędzi (nożyczki, szczypczyki) jest łatwiejsze i możliwe do wykonania w domu: wystarczy gotowanie w wodzie przez 10-15 minut. Gotować należy w specjalnym naczyniu (sterylizator), a jeżeli go nie mamy, to w garnku – najlepiej aluminiowym – z pokrywką.

Prof. dr hab. med. Marian Barczyński, Dr med. Marcin Barczyński (2010-03-04)