Nowotwory trzonu macicy

Nowotwory niezłośliwe

Czynniki ryzyka, rozwój i objawy. Najczęstszym nowotworem niezłośliwym wywodzącym się z mięśnia macicy, a zlokalizowanym w obrębie trzonu macicy, jest mięśniak gładkokomórkowy. Jak częsty jest to problem, pomoże uzmysłowić fakt, że aż 1/3 kobiet chorujących na schorzenia narządu rodnego to kobiety z mięśniakowatością macicy. Mięśniaki macicy występują prawie u 20% populacji kobiet. Najczęściej stwierdzane są u kobiet pomiędzy 35 a 45 rokiem życia. Szczególną uwagę zwraca się na rolę, jaką odgrywają estrogeny w ich powstawaniu.
Mięśniaki w zależności od umiejscowienia dzielimy na:
●  podśluzówkowe (zniekształcające jamę macicy),
●  śródścienne,
●  podsurowicówkowe (wyrastające na zewnątrz), których nawet niewielkie rozmiary mogą powodować badalne zniekształcenie trzonu macicy.
Niektóre mięśniaki mogą przybierać polipowaty, uszypułowany charakter wzrostu. Zmiany takie mogą rozciągać szyjkę macicy, wychodząc z jej kanału do pochwy, a sporadycznie nawet przed szparę sromową na zewnątrz. Określa się je jako „mięśniaki rodzące”.
Aczkolwiek mięśniaki macicy są zazwyczaj zmianami łagodnymi, to lekarz decydując o rodzaju postępowania terapeutycznego zawsze powinien wziąć pod uwagę możliwość ich złośliwienia. Częstość złośliwienia mięśniaków trzonu macicy jest rzadka i nie przekracza 3%.
Mięśniakowatość macicy może przebiegać bezobjawowo i być stwierdzana w trakcie przypadkowego badania ginekologicznego. Może też być przyczyną różnych, często niecharakterystycznych dolegliwości. Najczęstszym objawem zmuszającym kobietę do ginekologicznego badania kontrolnego są krwawienia o charakterze przedłużających się miesiączek lub nawet krwawienia międzymiesiączkowe. Często kobiety uskarżają się na krwiste upławy, zazwyczaj o nieprzyjemnym zapachu. Dolegliwości bólowe oraz utrudnienia w oddawaniu moczu i stolca pojawiają się w razie występowania mięśniaków znacznych rozmiarów i często zależą od ich umiejscowienia względem innych narządów.
Mięśniaki macicy mogą być przyczyną utrudniającą zajście w ciążę, a także jej donoszenie.
Możliwości wykrywania. Najczęściej mięśniaki macicy stwierdzane są w trakcie rutynowego badania ginekologicznego, poprzedzonego wywiadem. Stwierdzenie mięśniaków macicy często uzależnione jest od ich umiejscowienia w obrębie macicy, wielkości, a także, co istotne, budowy (stopnia otyłości) badanej kobiety. Najlepiej dostępne w badaniu są mięśniaki podsurowicówkowe. Mięśniaki o takiej lokalizacji, nawet niezbyt dużych rozmiarów, najwcześniej mogą zmienić konfigurację macicy. Rozpoznawanie innych drobnych śródściennych oraz podśluzówkowych zmian mięśniakowatych może być trudne. Bardzo pomocne jest wówczas tak powszechnie wykonywane przezpochwowe badanie ultrasonograficzne. Należy także nadmienić o podstawowej roli laparoskopii oraz coraz częściej stosowanej histeroskopii w diagnostyce tego schorzenia.
Możliwości leczenia. Najczęstsze zmiany łagodne trzonu macicy, jakimi są mięśniaki gładkokomórkowe, zazwyczaj leczone są operacyjnie. O rodzaju zabiegu operacyjnego decyduje umiejscowienie, liczba mięśniaków, wiek kobiety, a przede wszystkim jej chęć do posiadania potomstwa. Najczęściej wykonywane zabiegi operacyjne to: wycięcie mięśniakowato zmienionej macicy wraz z szyjką, rzadziej nadszyjkowe odcięcie zmienionego trzonu macicy. Jeśli kobieta chce zajść w ciążę i urodzić dzieci, zabieg operacyjny ograniczony może być do wyłuszczenia mięśniaków z macicy. Kobieta powinna natomiast zdawać sobie sprawę, że po tego rodzaju zabiegu pozostaje narząd odpowiedzialny za płodność, lecz istnieje duże prawdopodobieństwo nawrotu choroby.

Nowotwory złośliwe

Czynniki ryzyka, rozwój i objawy. Najczęstszym nowotworem złośliwym wywodzącym się z błony śluzowej trzonu macicy (endometrium) jest rak. Ta zmiana nowotworowa rozwija się najczęściej u kobiet powyżej 50 roku życia (75%).
Rozwój nowotworu zazwyczaj poprzedzany jest nieprawidłowymi rozrostami błony śluzowej trzonu macicy.
Zmianę nowotworową często poprzedzają: nieregularność miesiączkowania, niepłodność, także opóźnienie menopauzy (ostatniej w życiu kobiety miesiączki). Rak endometrium częściej dotyczy kobiet z: nadciśnieniem tętniczym, otyłością, cukrzycą, zaburzeniami owulacji.
Należy dodać, że ostatnio coraz większy nacisk w profilaktyce raka błony śluzowej trzonu macicy kładzie się na aspekt jego rodzinnego występowania.
Głównymi objawami raka endometrium są nieprawidłowe, masywne krwawienia z macicy u kobiet miesiączkujących lub pojawienie się krwawień (często po długim okresie) po zaprzestaniu miesiączkowania. Innymi uciążliwościami jest występowanie obfitych, wodnisto-krwistych upławów. Najczęściej towarzyszą one zaawansowanym klinicznie postaciom raka.
Możliwości wykrywania. Każde nieprawidłowe krwawienie w okresie menopauzy, a zwłaszcza po menopauzie powinno być zgłoszone ginekologowi. Wymaga ono najczęściej wykonania diagnostyczno-terapeutycznego wyłyżeczkowania kanału szyjki i jamy macicy. Zabieg ma na celu pobranie materiału tkankowego do oceny histopatologicznej. Ocena ta ma na celu wykluczenie lub potwierdzenie procesu nowotworowego toczącego się w obrębie kanału szyjki lub w jamie macicy. Także zagrożenia tym procesem w razie potwierdzenia badaniem histologicznym nieprawidłowych rozrostów błony śluzowej. Zdarza się, że na podstawie jednorazowego badania nie można w sposób ostateczny postawić jednoznacznego rozpoznania.
W ostatnich latach coraz powszechniejsze staje się badanie histeroskopowe. Polega ono na wziernikowaniu jamy macicy urządzeniem optycznym. Możliwa jest wówczas wizualna ocena jej ścian (możliwość stwierdzenia mięśniaków podśluzówkowych, lub wad rozwojowych) oraz ocena błony śluzowej trzonu macicy z możliwością pobrania materiału do oceny histopatologicznej.
Należy zwrócić uwagę, że istotną rolę w diagnostyce zagrożenia rakiem błony śluzowej trzonu macicy odgrywa także precyzyjna ocena ultrasonograficzna endometrium.
Możliwości leczenia. Leczenie nieprawidłowych rozrostów błony śluzowej jest uzależnione głównie od wieku pacjentki, chęci rodzenia dzieci, a przede wszystkim od wyniku badania histopatologicznego. Może być prowadzone metodami zachowawczymi, takimi jak leczenie hormonalne, oraz operacyjnie.
Natomiast podstawowym leczeniem rozwiniętej klinicznie postaci raka błony śluzowej trzonu macicy jest leczenie operacyjne. Rozległość zabiegu operacyjnego uzależniona jest od stopnia zaawansowania zmiany. Zabieg może polegać na prostym wycięciu macicy z jajnikami lub rozszerzonym, radykalnym wycięciu macicy wraz z usunięciem węzłów chłonnych miednicy mniejszej, a czasami także i okołoaortalnych. Zwykle leczenie operacyjne uzupełnia hormonoterapia. Jeśli występują przerzuty do węzłów chłonnych lub gdy nowotwór nacieka 50% grubości mięśnia macicy, leczenie chirurgiczne zwykle kojarzone jest z radioterapią.

Prof. dr hab. med. Antoni Basta, Dr n. med. Andrzej Szczudrawa, Dr n. med. Kazimierz Pityński

Fragment pochodzi z książki

Fragment publikacji „Domowy poradnik medyczny” pod redakcją Kazimierza Janickiego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować