Kortyzol

Kortyzol to główny hormon glikokortykosteroidowy wytwarzany przez warstwę pasmowatą kory nadnerczy. Receptor dla kortyzolu zlokalizowany jest w jądrze komórkowym. W warunkach fizjologicznych stężenie kortyzolu w surowicy krwi jest zmienne – najwyższe w godzinach porannych.

Kiedy wykonujemy?

1. Podejrzenie niedoczynności oraz nadczynności gruczołów nadnerczowych.

2. Podejrzenie wrodzonych zaburzeń syntezy hormonów sterydowych.

3. Podejrzenie obecności nowotworów wydzielających hormony sterydowe – guzów nadnerczy, jajnika, jądra.

4. Podejrzenie obecności nowotworów produkujących ACTH.

5. Diagnostyka przyczynowa zwiększonego stężenia kortyzolu.

Materiał do badania: surowica.

Przygotowanie do badania:

– na czczo (co najmniej 8 godzin),

– oznaczenie dobowego profilu stężenia kortyzolu: w godzinach porannych, wieczornych oraz po podaniu leków hamujących syntezę kortyzolu (metyrapon, deksametazon) i leków hamujących uwalnianie adrenokortykotropiny oraz po podaniu adrenokortykotropiny (ACTH).

Przebieg badania: kilkukrotne pobranie krwi z żyły łokciowej (rano, wieczorem, po podaniu leków).

Czas oczekiwania na wynik: kilka dni.

Norma:

– w godzinach porannych – od 138 do 690 nmol/l (5-25 µg/dl),

– w godzinach wieczornych – wartości o połowę mniejsze.

Uwagi: Kortyzol należy do hormonów stresu – jest uwalniany w przypadku zadziałania bodźca zagrażającego organizmowi. Wzmaga procesy kataboliczne – rozpad białek, glukoneogenezę i glikogenolizę; hamuje odkładanie glukozy w postaci glikogenu. Nasila procesy rozkładu kości, prowadząc do osteoporozy. Zwiększa wchłanianie zwrotne jonów sodowych i wydalanie jonów potasowych, co skutkuje zaburzeniami elektrolitowymi. Nasila syntezę kwasów tłuszczowych i ich odkładanie w tkance tłuszczowej. Działa antagonistycznie do insuliny i może być przyczyną wystąpienia cukrzycy. Zwiększa wrażliwość ścian naczyń krwionośnych na czynniki obkurczające, prowadząc do podwyższenia ciśnienia tętniczego.

Aktualizacja: 2017-01-10