Zatrucie lekami nasercowymi

Naparstnica (Digitalis). W liściach naparstnicy purpurowej i wełnistej (Digitalis purpurea i Digitalis lanata) znajdują się związki o charakterze glikozydów, które działają swoiście na serce, zwalniając jego czynność i wzmacniając siłę skurczu. Podobne związki wykryto również w wielu innych roślinach. Są one podstawowymi lekami w niewydolności mięśnia sercowego, stąd obok nazwy glikozydów naparstnicowych noszą również nazwę glikozydów nasercowych. Zatrucia są najczęściej następstwem przedawkowania (leki te kumulują się). Rzadziej spotyka się zatrucia samobójcze (wówczas przeważnie wśród pracowników służby zdrowia i bardzo dużymi dawkami).
Objawy zatrucia. Nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka, zwolnienie czynności serca, niemiarowość tętna (skurcze dodatkowe, tętno bliźniacze), następnie przyspieszenie czynności serca (częstoskurcz) z całkowitą niemiarowością, migotanie komór, w końcu zatrzymanie czynności serca. Wcześniej jeszcze zaburzenia wzroku (widzenie podwójne, widzenie barwne: żółte lub zielone, mroczki), ból głowy, zawroty, niezborność ruchów, odrętwienie lub pobudzenie psychiczne z drgawkami, duszność, sinica.
Pierwsza pomoc. Natychmiastowe zaprzestanie dalszego podawania preparatów naparstnicy i ewentualnie stosowanych równocześnie leków moczopędnych. W zatruciach doustnych węgiel leczniczy w roztworze wodnym, prowokowanie wymiotów, środki przeczyszczające, zabezpieczenie podstawowych czynności życiowych.
Uwaga. Niezbędne natychmiastowe wezwanie lekarza.

Blokery kanału wapniowego

Najczęściej używanymi lekami z tej grupy są werapamil (pochodna papaweryny), diltiazem (pochodna benzotiazepiny) i nifedypina (substancja podobna do dwuhydropirydyny). Mimo że substancje te różnią się między sobą pod względem strukturalnym, to mają podobne działanie farmakologiczne i jak wynika to z ich wspólnej nazwy, uniemożliwiają napływ wapnia przez wolne kanały wapniowe w komórkach mięśniówki gładkiej serca i naczyń. Ponieważ napływ wapnia jest odpowiedzialny za przewodnictwo w mięśniu sercowym, a także ułatwia skurcz mięśni gładkich zarówno w sercu, jak i naczyniach, blokery kanału wapniowego obniżają siłę skurczu oraz częstość akcji serca, obniżając tym samym zapotrzebowanie tlenowe mięśnia sercowego.
Objawy zatrucia. Dotyczą najbardziej układu sercowo-naczyniowego. Typowymi objawami są znaczny spadek ciśnienia krwi i zwolnienie akcji serca. Hipotensja jest wynikiem uszkodzenia mięśnia sercowego i relaksacji mięśniówki naczyń. W wyniku działania na układ przewodzący występują bradydys- rytmia i blok serca, natomiast w wyniku utraty napięcia mięśniówki naczyń i uszkodzenia mięśnia sercowego rozwinąć się może zastoinowa niewydolność mięśnia sercowego. Pacjent może być ospały, w stanie omdlenia, a nawet splątany. Może wystąpić znaczna hiperglikemia, co ma wartość nie tyle prognostyczną, co diagnostyczną. Blokery kanału wapniowego opóźniają bowiem wpływ jonów wapnia do komórek wysepek beta trzustki, powodując tym samym nadmierne wydzielanie insuliny.
Pierwsza pomoc. Ostre zatrucia blokerami kanału wapniowego powinny być traktowane zawsze jako zagrażające życiu. Przypadkowe zatrucia pediatryczne lub samobójcze powinny być leczone na oddziale intensywnej terapii. Jak wynika bowiem z opisów różnych przypadków, objawy toksyczności rozwijają się nagle i mają gwałtowny przebieg.

Prof. dr hab. med. Janusz Pach

Fragment pochodzi z książki

Fragment publikacji „Domowy poradnik medyczny” pod redakcją Kazimierza Janickiego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować