Trądzik różowaty (rosacea)

Nietolerancja kosmetyków, zaczerwienienie skóry twarzy, obecność poszerzonych naczynek oraz wysiewy grudek i ropnych krostek – wszystkie te objawy, zwłaszcza u dojrzałej kobiety, składają się na obraz częstej choroby skóry, jaką jest trądzik różowaty.
Szacuje się, że choroba ta dotyczy nawet co dziesiątej kobiety pomiędzy 30. a 50. rokiem życia. Bardziej narażone są osoby z I lub II fototypem skóry, czyli z jasną karnacją, blond włosami i jasnymi oczami. Znacznie rzadziej, choć ciężej, chorują mężczyźni.

Przyczyny trądziku różowatego

Przyczyny trądziku różowatego są złożone i nie do końca poznane. Trądzik różowaty może występować rodzinnie, co wskazuje na pewne uwarunkowania genetyczne. Uważa się, że ważną rolę w rozwoju choroby odgrywa nadreaktywność naczyń skórnych, związana z układem wegetatywnym i objawiająca się łatwym zaczerwienieniem skóry twarzy pod wpływem takich bodźców, jak stres emocjonalny, wysoka temperatura otoczenia, promieniowanie ultrafioletowe, intensywne ćwiczenia fizyczne, alkohol, mocna kawa lub herbata, gorące i ostro przyprawione potrawy, niektóre leki i kosmetyki. Rumień występuje początkowo napadowo, z czasem jednak ulega utrwaleniu. Przedłużone przekrwienie skóry powoduje powstanie teleangiektazji (trwale rozszerzonych naczyń skórnych) oraz prawdopodobnie pobudza gruczoły łojowe do zwiększonej produkcji łoju. Z czasem na skórze pojawiają się grudki i krostki trądzikopodobne.
Możliwy wpływ na rozwój zmian zapalnych ma obecność pasożyta Demodex folliculorum, który fizjologicznie bytuje w mieszkach włosowych skóry twarzy.
Wykazano także, że u chorych z trądzikiem różowatym częściej występują zaburzenia przewodu pokarmowego (nieżyt żołądka wywołany infekcją Helicobacter pylori), choroby wątroby i zaburzenia hormonalne.
Choroba ma przebieg przewlekły z okresami zaostrzeń i remisji. U kobiet do nasilenia zmian dochodzi podczas owulacji, miesiączki, w trakcie ciąży, w okresie przekwitania.

Objawy

W trądziku różowatym zmiany umiejscawiają się głównie na czole, policzkach, nosie, brodzie oraz w fałdach nosowo-wargowych. Znacznie rzadziej wykwity zajmują owłosioną skórę głowy, szyję, dekolt, górną część tułowia.
Ze względu na rodzaj zmian wyróżnia się kilka postaci trądziku różowatego.
Postać rumieniowa. Będąca wczesnym stadium choroby, charakteryzuje się obecnością – początkowo napadowego, trwającego od kilku minut do kilku godzin – zaczerwienienia skóry twarzy. Po pewnym czasie rumień utrwala się, dołączają się teleangiektazje, powszechnie nazywane „pajączkami”. Pojawia się uczucie gorąca, pieczenia skóry. Ta postać występuje u około 80 procent chorych z trądzikiem różowatym.
Postać grudkowo-krostkowa. Na podłożu rumieniowym pojawiają się grudki i krostki. W odróżnieniu od trądziku pospolitego – nie występują tu zaskórniki.
Postać przerostowo-naciekowa. Dotyczy szczególnie mężczyzn. Przewlekły stan zapalny doprowadza do przerostu tkanki łącznej i gruczołów łojowych, czego efektem jest powstanie nosa guzowatego (rhinophyma) – jest on powiększony, nieregularnie pogrubiały, z poszerzonymi naczynkami. Rzadziej zmiany przerostowe powstają na czole, podbródku lub małżowinach usznych.
Postać oczna. Przebiega jako zapalenie brzegu powiek, zapalenie spojówek, rogówki, tęczówki lub ciała rzęskowego. Stanowi zapalnemu towarzyszy pieczenie, łzawienie, uczucie ciała obcego, suchość oczu, a nawet duża bolesność i światłowstręt. Ciężkim powikłaniem może być owrzodzenie rogówki i upośledzenie wzroku. W większości przypadków postać oczna rozwija się dopiero, gdy widoczne są już zmiany skórne, co ułatwia rozpoznanie. Może się jednak zdarzyć, że zmiany oczne wyprzedzają wystąpienie zmian rumieniowych, a pacjent jest mylnie leczony z powodu innej choroby.
Postać gruźliczopodobna. Na zmienionej zapalnie skórze pojawiają się rozsiane, drobne, brunatnoczerwone grudki i guzki.
Trądzik różowaty jest czasem błędnie diagnozowany i leczony jako trądzik pospolity, łojotokowe zapalenie skóry, toczeń rumieniowaty, zapalenie okołoustne skóry.

Pielęgnacja skóry z trądzikiem różowatym

Ponieważ skóra chorych na trądzik różowaty jest wyjątkowo wrażliwa i skłonna do podrażnień, zaleca się zastąpienie mydła specjalnym żelem myjącym, np. Puri-Rosalgin (Pharmaceris), unikanie peelingów chemicznych lub mechanicznych czy rozgrzewających masaży. Kosmetyki nie powinny zawierać alkoholu, konserwantów i substancji zapachowych. Do zmycia makijażu wskazane są płyny micelarne do skóry wrażliwej, np. Sensibio (Bioderma), Capillin (Iwostin), Provegol (SVR). W codziennej pielęgnacji skóry z trądzikiem różowatym poleca się kremy zawierające substancje uszczelniające naczynia krwionośne (hesperydyny, trokserutyna), zmniejszające przekrwienie skóry (siarczan dekstranu), działające kojąco i łagodząco (woda termalna, D-pantenol, allantoina, wyciąg z alg). Składniki takie można znaleźć w dermokosmetykach, np. Sensibio AR (Bioderma), Rubialine (SVR), Antirougeurs i Diroseal (Avene), Capillin (Iwostin), Rosalgin (Pharmaceris R), Rilastil Intesive Deliskin krem (Instituto Ganassini). Przy wyborze kremu na dzień warto zwrócić uwagę na obecność filtrów przeciwsłonecznych z wysokim faktorem anty-UVA i anty-UVB.
W gabinetach kosmetycznych należy wybierać zabiegi przeznaczone specjalnie dla skóry wrażliwej i naczynkowej.

Profilaktyka i leczenie

Istotne dla uzyskania dobrych efektów leczenia jest wyeliminowanie czynników drażniących i nasilających zmiany. Należy unikać gorących potraw, ostrych przypraw, palenia papierosów, picia mocnej kawy, herbaty i alkoholu, opalania – zarówno w warunkach naturalnych, jak i przy użyciu łóżek solaryjnych. Podrażniać skórę może również wiatr, mróz lub chlorowana woda w basenach.
Rumień oraz poszerzone naczynka można zamaskować, stosując makijaż korekcyjny z wykorzystaniem specjalnych wysoko kryjących pudrów i korektorów (zielony pigment neutralizuje kolor czerwony).
Leczenie miejscowe obejmuje stosowanie preparatów z metronidazolem lub antybiotykami: erytromycyną czy klindamycyną. Krótkotrwale, w celu zmniejszenia pieczenia stosuje się najsłabsze kortykosterydy, np. krem z hydrocortizonem. Przeciwwskazana jest aplikacja preparatów z kortykosteroidami na własną ręką, bez kontroli lekarza. Takie postępowanie może bowiem doprowadzić to do pogorszenia zmian trądzikowych, rozwoju zapalenia okołustnego skóry lub innych działań niepożądanych. Przy infekcji Demodex folliculorum stosuje się lek przeciwpasożytniczy – Crotamiton.
W bardziej zaawansowanych postaciach wprowadza się leczenie doustne, trwające zwykle od kilku tygodni do kilku miesięcy i obejmujące przyjmowanie antybiotyków z grupy tetracyklin lub metronidazolu. Leczenie to można powtarzać, np. wczesną wiosną i późną jesienią. W bardzo ciężkich przypadkach i przy braku skuteczności dotychczasowej terapii zaleca się pochodną witaminy A – izotretinoinę (Roaccutane, Izotek, Curacne).
W terapii zmian przerostowych, np. nosa guzowatego, wykorzystuje się ścięcie przyrosłych tkanek nożem chirurgicznym lub usunięcie ich przy użyciu lasera CO2.
W zamykaniu poszerzonych naczynek pomocna jest laseroterapia oraz elektrokoagulacja. Dobre efekty uzyskuje się przy naświetlaniu całych obszarów skóry zajętych trądzikiem urządzeniem IPL, czyli impulsowym źródłem światła. Zwykle wymagane jest wykonanie kilku naświetlań, chociaż efekt widoczny jest już po pierwszym zabiegu. Przeciwwskazaniem do IPL jest między innymi ciąża, świeża opalenizna, stosowanie leków fotouczulających.
Przy współistnieniu łojotoku, leczenie podstawowe można uzupełnić stosowaniem witamin o działaniu przeciwłojotokowym: witaminą PP i B2. W leczeniu postaci ocznej stosuje się krople z kortykosteroidami i preparaty sztucznych łez.
Dzięki odpowiedniej pielęgnacji, leczeniu oraz unikaniu czynników zaostrzających można uzyskać długotrwałe okresy remisji, jednak należy pamiętać że tendencja do nawrotów trądziku różowatego pozostaje.

lek. med. Aleksandra Zamirska Katedra i Klinika Dermatologii, Alergologii i Wenerologii Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu (2009-01-12)

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować