Grypa – przyczyny i występowanie

Każdej jesieni słowo „grypa” elektryzuje wielu Polaków. Co tak naprawdę wiemy o tej chorobie? Przeczytajcie.
Grypa należy do ostrych chorób układu oddechowego, obejmujących jego górny lub/i dolny odcinek. Jest to zakażenie wirusowe. Niemal każdej zimy obserwuje się epidemie choroby o zróżnicowanym zasięgu i ciężkości przebiegu. Od czasu pandemii w latach 1918-1919 epidemie w skali globalnej lub pandemie występują co 10-15 lat.
W przebiegu grypy prawie zawsze występują objawy ogólne, takie jak gorączka, bóle głowy i mięśni, osłabienie.

Etiologia

Grypę wywołują wirusy należące do rodziny Orthomyxoviridae. Na podstawie cech antygenowych, nukleoproteidów (NP) i antygenów białka macierzy (M) określono typy wirusów A i B, tworzące jeden rodzaj, oraz wirusa grypy typu C. Określenie poszczególnych typów wirusa odnosi się do miejsca pochodzenia, numeru izolatu, roku izolacji oraz jego podtypu. Odmiany wirusa powstają przez mutację lub rekombinację genów. Wariant taki rozprzestrzenia się następnie jako pandemia. Potem ustępuje miejsca innemu wariantowi, pozostawiając swoista odporność.
Wirusy grypy są do siebie podobne pod względem morfologicznym. Maja cztery antygeny: dwa wewnętrzne, skomponowane z nukleokapsydu (RNA i NP) oraz proteiny M1 i M2, oraz dwa powierzchniowe, składające się z hemaglutyniny i neuraminidazy. Hemaglutynina (H) stanowi miejsce, za pośrednictwem którego wirus przyłącza się do receptorów komórkowych. Neuraminidaza dokonuje rozkładu receptora i prawdopodobnie odgrywa rolę w procesie replikacji na etapie uwalniania wirusa z zakażonych komórek. Przeciwciała przeciwko antygenowi H stanowią główny wykładnik odpowiedzi immunologicznej przeciwko wirusowi grypy. Natomiast przeciwciała skierowane przeciwko antygenowi N zmniejszają rozsiew wirusa i przyczyniają się do ograniczenia procesu infekcyjnego. Rola proteiny M1 i M2 nie została w pełni poznana.

Epidemiologia

Źródłem zakażenia jest chory człowiek. Wybuchy ognisk miejscowych zdarzają się zwykle co 1-3 lata, natomiast epidemie globalne i pandemie – co 10-15 lat.
Epidemie o największym zasięgu i najcięższym przebiegu są wywołane przez wirus grypy A. Jest to spowodowane skłonnością antygenów H i N wirusa do okresowej zmienności antygenowej. Proces głównych zmian antygenowych jest określany jako przesuniecie antygenowe (ang. antigenic shift). Prowadzi ono do powstania pandemii i dotyczy wyłącznie wirusa grypy A.
W zakażeniach podstawowe znaczenie maja trzy główne podtypy hemaglutyniny (H1, H2, H3) i dwa podtypy neuraminidazy (N1 i N2). I tak w 1957 roku doszło do zmiany dominującego wcześniej podtypu H1N1 wirusa A na H2N2. Skutkiem tego była ciężka pandemia w Stanach Zjednoczonych, która spowodowała śmierć około 70 000 osób. W 1977 roku pojawił się podtyp H1N1, który wywołał zachorowania głównie wśród osób młodych. Od 1977 roku wirusy H1N1 i H3N2 występują równolegle i mogą wywoływać ogniska epidemii o różnej ciężkości. W przypadku niektórych epidemii obok wirusa grypy A równolegle stwierdza się zakażenie wirusem grypy B.
Epidemia grypy A rozwija się w sposób nagły. Szczyt zachorowań występuje po okresie 2-3 tygodni i zazwyczaj utrzymuje się przez 2 do 3 miesięcy. Pierwsze podejrzenie zwiększonej aktywności wirusa w społeczeństwie nasuwa nagły wzrost liczby dzieci zgłaszających się do lekarza z objawami ostrej gorączkowej choroby układu oddechowego. Po tym fakcie odnotowuje się zwiększoną liczba stanów grypopodobnych u osób dorosłych, a także więcej hospitalizacji z powodu zapalenia płuc, nasilenia objawów niewydolności krążenia – rzecz jasna w przebiegu infekcji oraz zaostrzeń przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Liczba osób chorych jest różna, ale zazwyczaj stanowi 10-20% populacji ogólnej. W 25% przypadków zakażenie wirusem typu A przebiega bezobjawowo.
Zakażenie występuje głównie w sezonie zimowym. Nadal niewiadomo, gdzie i w jaki sposób wirus bytuje w okresach międzyepidemicznych.
Wirus grypy przenosi się drogą kropelkowa przez kaszel i wydzielinę śluzową z nosa. Może się także szerzyć drogą innych kontaktów pośrednich. Człowiek zakażony wydala wirusa już na 1 do 6 dni przed wystąpieniem objawów choroby. Siewstwo wirusa ma również miejsce aż do tygodnia po ustąpieniu objawów grypie A i do 14 dni w przypadku grypy B.
Należy wspomnieć, że epidemie grypy B mają mniejszy zasięg i łagodniejszy przebieg. Występują najczęściej w szkołach, obozach i jednostkach wojskowych, rzadziej w domach pomocy dla ludzi starszych.
Wirus grypy C bardzo rzadko jest przyczyną zachorowań. Jednakże częsta obecność w surowicy krwi przeciwciał przeciwko temu wirusowi wskazuje na powszechne występowanie zakażeń bezobjawowych.

lek. med. Anna Pilecka-Rogala, specjalista chorób wewnętrznych; Klinika Chorób Wewnętrznych, 4. Wojskowy Szpital Kliniczny we Wrocławiu (2007-09-27)

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować