Cukrzyca u dzieci

Cukrzyca dziecięca jest chorobą endokrynologiczno-metaboliczną. Występuje wskutek pierwotnego niedoboru lub całkowitego braku insuliny, hormonu wytwarzanego u zdrowych osób przez komórki beta układu wyspowego trzustki.
Według nomenklatury międzynarodowej zaliczana jest do grupy cukrzycy insulinozależnej (typ 1). Charakteryzuje się hiperglikemią (podwyższonym stężeniem glukozy we krwi), glikozurią (cukromoczem) i dużą chwiejnością przemiany materii. Określana jest również jako cukrzyca młodzieńcza w odróżnieniu od cukrzycy insulinoniezależnej typu 2, występującej u dorosłych.
Cukrzyca młodzieńcza nie leczona wstrzykiwaniem insuliny prowadzi do wystąpienia ostrych zaburzeń przemiany materii, kwasicy ketonowej, znacznego stopnia odwodnienia ustroju i do śpiączki o ciężkim przebiegu.
Przyczyną cukrzycy mogą być czynniki genetyczne; przykładem tego mogą być rodziny „cukrzycowe”. Drugim czynnikiem są zakażenia wirusowe: zapalenie ślinianek przyusznych, mononukleoza zakaźna, różyczka, a zwłaszcza wirusy z grupy Coxsackie B4. Trzecim czynnikiem diabetogennym mogą być mechanizmy immunologiczne o charakterze autoagresji, a więc wytwarzania przeciwciał skierowanych przeciw własnym komórkom beta układu wyspowego trzustki.
Częstość występowania cukrzycy w populacji dziecięcej wynosi 1:2500-3000. Wśród wszystkich chorych na cukrzycę dzieci i młodzież stanowią 3-5%. Wśród niemowląt cukrzyca zdarza się niezwykle rzadko i charakteryzuje się ciężkim przebiegiem.
Objawy. U dzieci rozwijają się w okresie od 2 tygodni do miesiąca, a nawet dłużej. Do typowych objawów należą: nadmierne pragnienie, wielomocz oraz ubytek masy ciała. Wielomocz prowadzi do częstomoczu i moczenia nocnego, które czasem jest pierwszym objawem cukrzycy. U dzieci z cukrzycą stwierdza się podwyższone stężenie glukozy we krwi na czczo powyżej 7,77 mmol/l (140 mg%) lub stężenie glukozy we krwi powyżej 11,1 mmol/l (200 mg%) niezależnie od pory dnia, w której ją oznaczono, oraz cukromocz powyżej 110 mmol/l (2,0 g%).
Leczenie. Insulina jest podstawowym lekiem stosowanym w cukrzycy zależnej od insuliny. Do produkcji w skali przemysłowej preparatów insuliny źródłem hormonu są trzustki zwierząt rzeźnych – wołowe i wieprzowe: Insulinum maxirapid o krótkim czasie działania 2,5-5,0 godzin, Insulinum lente o pośrednim czasie działania, szczyt 5-8 godzin, Insulinum ultralente o wydłużonym czasie działania 8-12 godzin. Ostatnio rozpoczęto produkcję insuliny ludzkiej – homologicznej: Insuman rapid – krótko działająca insulina ludzka, Insuman comb – insulina ludzka o szybkim początku i pośrednim czasie działania, Insuman basal – długo działająca insulina ludzka.
Najlepszym kryterium leczenia insuliną jest kontrola cukromoczu. U dzieci starszych zapotrzebowanie na insulinę wynosi 1,0-1,5 jednostki/kg masy ciała. Właściwe postępowanie lecznicze w cukrzycy oparte jest na stosowaniu dwu wstrzyknięć dziennie insuliny z jednoczesnym przestrzeganiem diety oraz uprawianiem leczniczego treningu fizycznego. Pierwsze wstrzyknięcie 1/2 godziny przed śniadaniem i drugie 2 godziny przed posiłkiem wieczornym.
Zwiększone zapotrzebowanie na insulinę obserwuje się w okresie dojrzewania.
Samokontrola leczenia cukrzycy możliwa jest u każdego dziecka w wieku szkolnym i jest ważnym czynnikiem wychowawczym i leczniczym dla dzieci. U dzieci starszych – powyżej 8 roku życia powinno się prowadzić system samokontroli polegający na tym, że 3 razy dziennie chore dziecko samo oznacza stężenie glukozy i acetonu w moczu i prowadzi specjalny zeszyt samokontroli. Badania glukozy w moczu wykonuje się tzw. glukotestem, a acetonu w moczu tzw. ketotestem. Można również sprawdzać stężenie glukozy we krwi tzw. glukometrem. Obecnie są one produkowane przez różne firmy i ogólnie dostępne.
Warunkiem prowadzenia samokontroli leczenia jest bardzo staranne przygotowanie teoretyczne i praktyczne rodziców oraz dzieci. Obecnie szkolenia edukacyjne rodziców i dzieci prowadzi się przy każdym szpitalu w większych miastach.
Doc. dr hab. med. Czesław Szmigiel

Fragment pochodzi z książki

Fragment publikacji „Domowy poradnik medyczny” pod redakcją Kazimierza Janickiego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować