Pochwica

Niemożność podjęcia współżycia zalicza się głównie do nerwic płciowych. Niemniej okazuje się, że w wielu przypadkach punktem wyjścia pochwicy są różnorakie, czasem drobne zmiany, np. pęknięcia i owrzodzenia w narządach płciowych lub nawet ich okolicy, które wraz z istniejącą nadwrażliwością nerwową (a pośrednio i mięśniową) prowadzą do skurczów mięśni sromu i pochwy uniemożliwiających lub wybitnie utrudniających stosunki płciowe. W takich sytuacjach terapia powinna polegać na współdziałaniu miejscowego leczenia ginekologicznego i psychoterapii. Samym leczeniem czynników psychicznych zwykle nie można osiągnąć wyleczenia, jeśli jednocześnie istnieją zmiany organiczne, natomiast w toku samego leczenia ginekologicznego nie zawsze można dostatecznie głęboko wniknąć w zawiłe mechanizmy psychologiczne leżące u podłoża choroby.

Podobny mechanizm powstawania dotyczy zespołu gotowości seksualnej, polegającego na niedostatecznym wzwodzie utkania jamistego łechtaczki lub prącia, a jednocześnie na braku zwilgotnienia pochwy i przedsionka wskutek niedostatecznego wydzielania śluzu. Zahamowanie czynności wydzielniczej gruczołów śluzowych w narządach płciowych najczęściej uwarunkowane jest psychicznie. Hamulcami mogą być przypadkowe przykre podniety, lęk przed zapłodnieniem i in. Oprócz nich jednak mogą także występować czynniki organiczne. Długotrwałe utrzymywanie się tych zmian prowadzi zwykle do zaburzeń odczuć seksualnych.

Podobnie uwarunkowane jest zaburzenie określone mianem ciągotki nerwicowej, polegające na napadowych bólach umiejscowionych w łechtaczce i połączone z uczuciem podniecenia płciowego. Czynnikiem somatycznym bywają nieprawidłowości ułożenia macicy, czasem łącznie ze świądem sromu, natomiast wśród czynników psychicznych dużą rolę odgrywa brak zaspokojenia seksualnego, a czasem nawet zespoły nerwicowe wikłające inne poważniejsze zaburzenia psychiczne, np. psychozy. We wszystkich tych przypadkach leczenie czynników psychicznych, oprócz ewentualnego leczenia miejscowego, jest oczywiste.

W ginekologii większą rolę odgrywają jednak organiczne zaburzenia w narządach płciowych wskutek działania czynników psychicznych, a przede wszystkim emocji towarzyszących życiu seksualnemu. Stały brak orgazmu z czasem powoduje czynnościowe zmiany, charakteryzujące się brakiem wydzielania śluzu oraz zaburzeniami „zespołu gotowości seksualnej”. Jednocześnie rozwija się niechęć do współżycia seksualnego z partnerem oraz zaburzenia nerwicowe ogólne o charakterze histeryczno-neurastenicznym. W wyniku związanych z tym długotrwałych stanów przekrwienia i wzmożenia napięcia mięśniowego miednicy dochodzi do zmian organicznych w narządach płciowych, które ze względu na ich rozpowszechnienie i znaczenie dla ogólnego psychofizycznego zdrowia kobiety oraz harmonijnego współżycia małżeńskiego można zaliczyć do grupy zaburzeń o charakterze społecznym. Terapia ginekologiczna ma tu charakter raczej objawowy, a leczenie czynników psychicznych jest przyczynowe.

Oprócz zmian powstałych pod wpływem negatywnych emocji związanych z brakiem orgazmu do zaburzeń seksualnych może prowadzić też bolesne miesiączkowanie, brak miesiączki, skąpe miesiączkowanie oraz obfite, częste krwawienia miesiączkowe i międzymiesiączkowe, a nawet upławy mogą także mieć podłoże psychiczno-nerwowe, związane z niezadowalającym życiem płciowym lub innymi czynnikami psychicznymi. W pewnych przypadkach, pod wpływem krótkotrwałych, lecz bardzo silnych wstrząsów psychicznych, może dochodzić do nieodwracalnych zmian zanikowych w jajnikach, co obejmujemy nazwą kastracji psychicznej. Obrazuje ona klasyczny wpływ psychiki, zwłaszcza emocji, na powstawanie organicznych zmian w narządach płciowych kobiety.

Narządy płciowe kobiety mogą ulec pewnym uszkodzeniom w wyniku zbyt brutalnych lub wręcz mających charakter zboczeń stosunków płciowych, a także w wyniku masturbacji, zwłaszcza dokonywanej różnymi przedmiotami.

Wreszcie sam fakt braku potomstwa może powodować zaburzenia seksualne u najlepiej dobranych i zdrowych partnerów, chociaż utrudnienie lub uniemożliwienie zapłodnienia częściej może być też związane z zaburzeniami nerwicowymi u mężczyzn, przebiegającymi zwłaszcza w postaci zaburzeń wzwodu, a także w przypadku zboczeń płciowych. Regulacja współżycia seksualnego często może doprowadzić do ustąpienia tych zaburzeń. Nieraz też spotyka się samoczynne mechanizmy regulujące, np. gdy kobieta zachodzi w ciążę dopiero po adopcji dziecka.