Żywienie sztuczne niemowląt w pierwszym roku życia

Światowa Organizacja Zdrowia zaleca karmienie niemowląt piersią co najmniej do 6. miesiąca życia. Po tym okresie należy wprowadzać do diety dziecka nowe pokarmy, przy kontynuacji karmienia piersią co najmniej do 12. miesiąca życia. Istnieją jednak sytuacje, w których karmienie niemowlaka metodą naturalną nie jest możliwe i zostaje całkowicie wyeliminowane jako sposób żywienia.
Przeciwwskazania do karmienia mlekiem kobiety mogą pochodzić zarówno ze strony matki (np. czynna gruźlica, zakażenie wirusem HIV, stosowanie narkotyków czy przyjmowanie określonych leków), jak i ze strony dziecka (np. wrodzona nietolerancja laktozy, galaktozemia).
Przy braku możliwości karmienia dziecka naturalnym pokarmem niezbędne jest wprowadzenie żywienia opartego o sztuczne preparaty mleczne. Pokarm ten głównie składa się z modyfikowanego mleka krowiego, poddawanego procesom technologicznym, które mają na celu zbliżenie jego składu do składu mleka kobiecego.
Preparaty do żywienia niemowląt klasyfikuje się w zależności od czasu ich wprowadzenia do diety malucha. Od momentu narodzin do ukończenia piątego miesiąca życia niemowlakowi podawane jest mleko początkowe. Po tym okresie jadłospis dziecka opiera się na mleku następnym. Wszystkie preparaty do żywienia początkowego oraz dalszego niemowląt muszą spełniać określone i rygorystyczne wymogi, zgodne z dyrektywami obowiązującymi w Unii Europejskiej. Każdy produkt posiada ustaloną wartość energetyczną. Zawiera również ściśle określone i kontrolowane ilości składników odżywczych, witamin (ze szczególnym uwzględnieniem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E i K) oraz mikro- i makroelementów, z dodatkową zawartością żelaza, cynku i jodu.
Od pewnego czasu preparaty do żywienia niemowląt są dodatkowo uzupełniane o prebiotyki i probiotyki. Wpływają one korzystnie na kształtującą się mikroflorę jelitową, która pozytywnie oddziałuje na cały organizm dziecka, w tym m.in. podnosi jego odporność.

Rozszerzanie diety

Nowe produkty wzbogacające dotychczasowy jadłospis niemowlaka odgrywają istotną rolę w jego dalszym rozwoju. U szybko rosnącego dziecka wzrasta zapotrzebowanie energetyczne oraz pojawia się potrzeba dostarczenia różnych składników pokarmowych. Ważną kwestią jest poznawanie przez dziecko nowych produktów, smaków oraz konsystencji różnych pokarmów.
U dzieci żywionych sztucznie jadłospis powinno się rozszerzyć pomiędzy 5. a 6. miesiącem życia, w czasie zamiany mleka początkowego na następne. Jest to przełomowy moment w diecie niemowlaka, opartej o karmienie pokarmem płynnym.
Począwszy od 5. miesiąca życia, rozpoczyna się stopniowe wzbogacanie diety niemowlaka w posiłki bezmleczne oraz bezglutenowe. Pierwszy posiłek bezmleczny ma najczęściej postać przecieru jarzynowego. Zgodnie z najnowszymi wytycznymi, 6. miesiąc życia to czas wprowadzenia niewielkiej ilości glutenu – od 2 do 3 g na 100 ml potrawy (mleka lub przecieru).
Czas i kolejność wprowadzania do diety dziecka poszczególnych produktów przedstawia poniższa Tabela.

Warzywa

Pierwsze warzywa są wprowadzane do diety niemowlaka w postaci gotowanych, przecieranych lub miksowanych papek. Początkową bazę warzywną stanowią marchew, ziemianki, pietruszka i seler. Następnie warto rozszerzyć jadłospis o kolejne warzywa, takie jak dynia, cukinia czy kabaczek. W 6.-7. miesiącu życia dodatkowe urozmaicenie diety mogą stanowić pomidory, brokuły, kalafior, zielony groszek cukrowy czy fasolka szparagowa.

Owoce

Owoce, podobnie jak warzywa, niemowlaki otrzymują w formie przecierów i soków przecierowych. Ze względu na słabe właściwości alergizujące, pierwszeństwo wśród owoców mają jabłka oraz gruszki. Po 6. miesiącu życia warto podawać niemowlakowi przeciery oraz soki z brzoskwiń lub moreli. Dietę mogą wzbogacić również maliny, porzeczki i jagody, których wprowadzanie powinno odbywać się pod ścisłą kontrolą ze względu na ich właściwości alergizujące. Należy również uważać na reakcje dziecka po spożyciu np. truskawek, poziomek, owoców cytrusowych i innych południowych, ponieważ mają one bardzo silne właściwości uczulające. Dlatego powinno się je wprowadzać do diety dopiero po ukończeniu 12. miesiąca życia.

Mięso i ryby

Odpowiednim mięsem dla niemowląt jest chudy, gotowany drób, jagnięcina bądź królik. Do jadłospisu włączyć można także wołowinę i cielęcinę, ale tylko u niemowlaków zdrowych, bez alergii. O konsystencji podawanego mięsa decyduje wiek dziecka. Początkowo powinno być ono miksowane, następnie – mielone, a na końcu – drobno krojone i siekane.
Jeśli chodzi o ryby, to w diecie dziecka preferowane są ryby słodkowodne. Mają one znacznie mniejsze właściwości uczulające od ryb morskich oraz – w przeciwieństwie do tych ostatnich i owoców morza – są lekkostrawne. Najodpowiedniejszymi metodami przyrządzania ryb jest ich gotowanie lub pieczenie w folii.

Jogurty i kefiry

Najkorzystniejsze w diecie niemowlaka są jogurty i kefiry naturalne. Kupne jogurty owocowe zawierają niestety znaczne ilości cukru. Jeśli maluch nie toleruje mlecznych produktów fermentowanych o naturalnym niesłodkim smaku, dobrym rozwiązaniem jest dodanie do nich przecieru owocowego do jogurtu naturalnego, który korzystnie wzbogaci doznania smakowe dziecka.
W przypadku owoców, warzyw oraz mięs i ryb bardzo ważne jest bezpieczeństwo nabywanych surowców. Owoce i warzywa powinny pochodzić wyłącznie z upraw ekologicznych, gdzie nie stosuje się środków ochrony roślin. Mięso i ryby należy kupować ze znanego źródła, w miejscach o wysokim standardzie higienicznym. Sposób przechowywania wyżej wymienionych produktów również musi gwarantować ich wysoką jakość.
W przypadku braku możliwości zakupu produktów o wysokiej jakości, można skorzystać z szeregu gotowych dań dla niemowlaków, których bogaty wybór dostępny jest na rynku. Asortyment obejmuje różnorodne wyroby: zarówno dania owocowe, warzywne, warzywno-owocowe, jak i przetwory mięsno-warzywne. Wyroby dla dzieci spełniają szereg rygorystycznych wymogów, oraz znajdują się pod stałą kontrolą, co ogranicza w znacznym stopniu ryzyko ich zanieczyszczenia.

Zasady wprowadzania nowych produktów

Przy wprowadzaniu nowych produktów do diety niemowlaka, należy wziąć pod uwagę:
– uczucie głodu – pokarmy należy podawać w momencie manifestowania przez dziecko głodu;
– ilość produktów wprowadzanych jednocześnie -powinno się je wprowadzać pojedynczo;
– wielkość jednorazowej porcji – podawane porcje powinny być niewielkie objętościowo (od 2 do 4 łyżeczek) i codziennie zwiększane;
– konsystencję podawanych posiłków – powinna ona być dostosowana do możliwości konsumpcyjnych malucha; najlepiej rozpoczynać od konsystencji płynnej, przez papkowatą, półtwardą i stopniowo przechodzić do potraw stałych;
– preferencje żywieniowe – nie należy zmuszać dziecka do jedzenia produktów i potraw, które wyraźnie nie przypadły mu do gustu;
– bezpieczeństwo oraz wysoką jakość wprowadzanych produktów i dań;
– reakcję organizmu dziecka na kontakt z nowym produktem – jej dokładna obserwacja pozwala zauważyć pojawiający się odczyn alergiczny.

mgr Sylwia Gugała, dietetyk; Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie (2008-09-29)

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować

Spis tematów

Rozszerzanie dietyOgólne informacje o wprowadzanych do diety dziecka produktach i potrawachWarzywaOwoceMięso i rybyJogurty i kefiryZasady wprowadzania nowych produktów