Najczęstsze choroby przełyku

Stany zapalne przełyku są to zapalne odczyny przełyku na działanie czynników:

●  termicznych (np. oparzenia),

●  chemicznych (np. działanie kwasów i zasad, czyli ługów),

●  biologicznych (najczęściej natury bakteryjnej lub grzybiczej).

Dużą rolę przyczynową zapaleń przełyku, zwłaszcza jego dolnej części, przypisuje się drażnieniu kwaśną treścią żołądkową (np. w przypadku wymiotów lub nawracającego zarzucania w stanach zwiotczenia wpustu lub w stanach pooperacyjnych). Uważa się też, że przyczyną zapaleń przełyku mogą być obserwowane czasem drobne pęknięcia lub owrzodzenia błony śluzowej przełyku połączone z odczuwaniem dokuczliwego pieczenia w przełyku, spowodowane zazwyczaj niedoborem żelaza w organizmie.

W przypadkach pooparzeniowych lub zadziałania bodźców chemicznych (jak np. omyłkowe lub samobójcze wypicie chemicznych związków toksycznych) czynnik przyczynowy i czas powstania tych zmian są łatwe do ustalenia. Następstwem takiego działania są silne, nagłe bóle kurczowe ściany przełyku, niekiedy także odruch kaszlu połączony z wymiotami.

Odległym skutkiem działania termicznego oraz stężonych kwasów i ługów są zazwyczaj zwężenia przełyku. W zależności od stopnia zwężenia manifestują się one zwykle trudnościami połykania (zwłaszcza dużych kęsów) oraz bólami przy połykaniu.

Bakteryjne bądź grzybicze zapalenia przełyku są trudniejsze do rozpoznania ze względu na trudniejsze określenie początku choroby i łagodniejsze objawy (np. pobolewania i pieczenia w przełyku, nasilające się przy połykaniu).

Pierwsza pomoc przedlekarska. Jest bardzo ważna w tych przypadkach i powinna być udzielona choremu bezpośrednio po zadziałaniu któregoś z wymienionych czynników.

W razie nieoczekiwanego wypicia gorącego płynu (herbata, kawa, zupa itp.) lub połknięcia gorących kęsów pokarmu należy podać jak najszybciej obojętny płyn zimny (np. wodę, mleko, herbatę), który złagodzi bóle i może ograniczyć niepożądane skutki.

Domowa pomoc doraźna i profilaktyka w przypadku omyłkowego lub świadomego wypicia stężonych kwasów, które w bezpośrednim kontakcie denaturują (koagulują) tkankę, oraz stężonych zasad (ługów), powodujących jej martwicę rozpływną, zostały szerzej omówione w : Ostre zatrucia.

Rozpoznanie przewlekłych stanów zapalnych przełyku oraz ewentualnych ich następstw w postaci zwężeń wymaga badań radiologicznych i endoskopowych (ezofagoskopia). Podejrzenie bakteryjnego lub grzybiczego zapalenia wymaga dodatkowych badań bakteriologicznych i mikologicznych.

Leczenie. W przypadku oparzeń bądź uszkodzeń toksyczno-chemicznych sprowadza się do podanej powyżej pomocy doraźnej oraz zapobiegania bliznowatym następstwom i zwężeniom. W razie zwężeń konieczne jest mechaniczne rozszerzenie światła przełyku lub nawet zabiegi chirurgiczne. W zapaleniach pochodzenia zakaźnego odpowiednie jest leczenie bakteriobójcze bądź grzybobójcze.

Żylaki przełyku są zazwyczaj wtórnym objawem nadciśnienia w żyle wrotnej, spotykanym w utrudnieniu przepływu krwi żylnej z dolnych części ciała przez wątrobę, jak np. przy marskości wątroby. Początkowo przez długi czas mogą się one w żaden widoczny sposób zewnętrznie nie objawiać, a wykrywane są jedynie przypadkowo w czasie badań radiologicznych przełyku. W miarę ich rozwoju i coraz większego rozciągania (ścieńczenia) ścian naczyń żylnych może dochodzić do ich pękania oraz mniejszych lub większych krwotoków. Dzieje się tak zazwyczaj w przypadku nagłych zmian ciśnienia w przełyku lub w układzie żylnym tej okolicy (np. przy kaszlu, kichaniu, wymiotach), a niekiedy spontanicznie lub po ich uszkodzeniu w czasie połykania (np. skórką suchego chleba).

Leczenie. Znacznego stopnia zmiany żylakowate w przełyku, a przede wszystkim nawracające, częste, uporczywe i dramatycznie obfite krwotoki, wymagają leczenia chirurgicznego.

Zapobieganie. Wczesne i skuteczne leczenie chorób wątroby, zapobieganie jej marskości i utrudnieniom krążenia krwi w jej obrębie jest jednoczesnym zapobieganiem żylakom przełyku. Spożywanie pokarmów miękkich, papkowatych, wilgotnych, drobnoziarnistych itd. przeciwdziała krwotokom z tych żylaków.

Jak większość nowotworów, tak i rak przełyku jest najprawdopodobniej następstwem niekorzystnych wpływów środowiskowych i sposobu odżywiania się.

Za czynniki sprzyjające powstawaniu raka przełyku należy uważać te, które mają wpływ na zaleganie pokarmu w przełyku (np. zwężenie, atonia i stany kurczowe przełyku) i tym samym mechaniczne, chemiczne, lub też termiczne drażnienie jego błony śluzowej.

Objawy. Przypominają objawy kurczu przełyku, z tym że obserwuje się wyraźną progresję bólu i trudności w połykaniu.

Leczenie: chirurgiczne lub chemioterapia.

Zapobieganie. Należy unikać oparzeń termicznych, chemicznych lub zranień mechanicznych oraz szkodliwości żywieniowo-ekologicznych, co łączy się z zapobieganiem nowotworom w ogóle.

Szczególnie ważne z punktu widzenia profilaktyki raka przełyku jest unikanie w codziennym życiu picia i jedzenia nadmiernie gorących płynów i potraw.