Żywienie kobiet w ciąży – II trymestr

Środkowe miesiące ciąży należą do najbardziej spokojnych i przyjemnych dla kobiety. Minęły już ewentualne nudności, organizm ciężarnej zaadaptował się do nowego stanu fizjologicznego. W tym okresie na prawidłowy przebieg ciąży oraz rozwój płodu wpływ ma zapewnienie całkowitego pokrycia zapotrzebowania na energię i składniki pokarmowe oraz unikanie nadmiernego spożycia pokarmów, zwłaszcza wysokoenergetycznych.
W II trymestrze ciąży zwiększa się zapotrzebowanie na składniki odżywcze – szczególnie na białko i związki mineralne, oraz na energię.
Urozmaicenie diety i uregulowanie posiłków są bardzo istotnymi czynnikami w czasie trwania całej ciąży – także w jej środkowych miesiącach. Należy pamiętać o proporcjonalnym rozłożeniu posiłków w ciągu dnia oraz o zasadzie „jem mniej, a częściej”. Takie postępowanie zapewni odpowiednie dobowe stężenie glukozy we krwi.
Energia. Od 4 miesiąca ciąży zapotrzebowanie na energię wzrasta o 300 kcal w stosunku do zapotrzebowania przed poczęciem i w I trymestrze. W czasie ciąży nie należy jednak nadmiernie przybierać na wadze. Pozwoli to uniknąć nadmiernej masy ciała noworodka i trudności podczas porodu. Poza tym, kobiety utrzymujące w ciąży prawidłową wagę, po porodzie szybciej odzyskują należną masę ciała.
Przeciętna kaloryczność diety w II trymestrze powinna wynosić ok. 2600 kcal. Przyszłe mamy mają w tym okresie różne „zachcianki” i zwiększa się im apetyt. Głównym źródłem energii dla kobiety w ciąży powinny być produkty zbożowe, zwłaszcza z pełnego przemiału – razowe pieczywo, płatki owsiane, jęczmienne, kasze gruboziarniste (gryczana, jęczmienna), brązowy ryż, itp. Produkty te są także źródłem białka, witaminy B1, niacyny, magnezu, żelaza i cynku.
Białko jest bardzo ważnym elementem diety w II trymestrze ciąży. Znaczenie ma nie tylko odpowiednia ilość, ale także jakość spożywanego białka. Pełnowartościowe białko pochodzi z produktów mlecznych, jaj, chudego mięsa, ryb oraz roślin strączkowych.
Wapń należy do składników mineralnych, na które trzeba zwrócić szczególną uwagę podczas II trymestru ciąży. Tak jak na początku ciąży, głównym źródłem wapnia powinno być mleko i jego przetwory (jogurty, kefiry, maślanki, sery twarogowe, sery żółte). Pełne pokrycie zapotrzebowania na wapń ma bardzo duże znaczenie dla zdrowia przyszłej matki. W przypadku zbyt małego spożycia tego pierwiastka, bieżące potrzeby zaspokajane są przez jego nasilone uwalnianie z kości ciężarnej, co w przyszłości może zwiększyć ryzyko osteoporozy.
Żelazo odgrywa podstawową rolę w prawidłowej syntezie hemoglobiny, oddychaniu tkankowym oraz we właściwym funkcjonowaniu mózgu. W ciąży zapotrzebowanie na żelazo wzrasta o 50%. Niedobór tego pierwiastka prowadzi do niedokrwistości (anemii), małej masy urodzeniowej dziecka i porodu przedwczesnego. Niedokrwistość na tle niedoboru żelaza objawia się spadkiem stężenia hemoglobiny poniżej normy. Ta forma niedokrwistości dotyczy znacznej grupy kobiet w II i III trymestrze ciąży. Źródłem żelaza w diecie są: mięso, podroby, drób, żółtka jaj, zielone warzywa liściaste – takie jak natka pietruszki czy szpinak, produkty zbożowe z grubego przemiału. Żelazo najlepiej przyswajalne jest z produktów zwierzęcych.
Witaminy wpływają na prawidłowy przebieg wielu reakcji metabolicznych. W II trymestrze ciąży zapotrzebowanie na witaminy wzrasta. Dotyczy to szczególnie witaminy C, witamin z grupy B oraz witaminy A.
Zapotrzebowanie na witaminę C powinno być zaspokajane poprzez spożywanie dużych ilości warzyw i owoców – zarówno w formie surowej, jak i gotowanej. Bogatym źródłem witaminy C są takie warzywa, jak: kapusta, brukselka, fasolka, kalafior, pomidory, pietruszka, rzepa, szczypior, chrzan, oraz owoce – pomarańcze, cytryny, grejpfruty, porzeczki, maliny, agrest, truskawki. W okresie zimowym i wczesnowiosennym powinno się do jadłospisu wprowadzać mrożonki. Przygotowując je, należy pamiętać o krótkiej obróbce termicznej, dzięki której nie doprowadzi się do rozgotowywania potraw, a tym samym – do strat składników odżywczych. W II trymestrze ciąży ilość spożywanych warzyw powinna wynosić około 500 g dziennie, a ilość owoców – około 400g/dzień.
Źródła witamin z grupy B są bardzo różnorodne: mleko i jego przetwory, produkty zbożowe, jaja, mięso.
Witamina A reguluje prawidłowe różnicowanie się komórek nabłonkowych oraz bierze udział w procesach widzenia. Jej odpowiednia podaż u ciężarnych zabezpiecza przed upośledzeniem wewnątrzmacicznego wzrostu płodu. Źródłem witaminy A w diecie ciężarnej powinny być produkty pochodzenia zwierzęcego: mleko i przetwory mleczne, niektóre tłuste ryby, jaja.
Kwasy tłuszczowe wielonienasycone omega-3 należą do istotnych składników diety ciężarnej. Wchodzą w skład błon komórkowych oraz biorą udział w sterowaniu ważnymi funkcjami tkanek i komórek. Należą do grupy niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Ich głównym źródłem są tłuste ryby morskie – makrela, łosoś, śledź, halibut, dorsz, tuńczyk.
Tłuszcze, przede wszystkim zwierzęce, oraz cholesterol powinny być ograniczane w diecie przez cały okres ciąży. Tłuszcze zwierzęce występują w dużych ilościach w tłustym mięsie, tłustych wędlinach, podrobach, tłustych wyrobach garmażeryjnych, smalcu, słoninie. Przygotowując mięso do spożycia, należy pozbawiać go tzw. tłuszczu widocznego. Godne polecenia jest gotowanie i pieczenie bez tłuszczu. Smażenie najlepiej ograniczać – potrawy smażone można spożywać sporadycznie, używając do ich przyrządzenia oleju rzepakowego lub oliwy z oliwek.
Błonnik pokarmowy jest bardzo ważnym elementem diety, ponieważ wpływa korzystnie na pracę przewodu pokarmowego, przeciwdziałając zaparciom, które są dość powszechne u kobiet w II i III trymestrze ciąży. Źródłem błonnika są: pieczywo pełnoziarniste (razowe, graham), płatki owsiane, płatki jęczmienne, otręby pszenne, kasza gryczana i jęczmienna, warzywa oraz świeże i suszone owoce. Przy spożywaniu produktów bogatobłonnikowych należy zwrócić uwagę na odpowiednią ilość płynów w diecie.
Płyny. Ich ilość i jakość są bardzo ważnym elementem racjonalnej diety ciężarnej. Jeśli chodzi o napoje, najlepszym wyborem dla kobiety ciężarnej jest słaba herbata, woda mineralna, soki – głównie warzywne oraz chude mleko. Przyszła matka powinna codziennie wypijać około 2 litry płynów.
Kawa zaliczana jest do używek, czyli produktów nie mających istotnej wartości odżywczej, a jedynie określone działanie fizjologiczne. Dlatego przyszła mama powinna ograniczać picie kawy oraz mocnej herbaty. Sugerowana ilość kawy, to jedna porcja słabego napoju dziennie. Jednym z głównych powodów ograniczania spożycia kawy jest fakt, że zawarta w niej kofeina i jej metabolity swobodnie przechodzą przez łożysko. Niedojrzała wątroba płodu słabo metabolizuje kofeinę, która hamuje aktywność hormonu wzrostu, co może prowadzić do niskiej wagi urodzeniowej dziecka. Należy także ograniczyć spożycie takich napojów, jak cola i napoje podobne oraz napoje energetyzujące. Zawierają one bowiem duże ilości kofeiny i fosforanów, które oprócz opisanego powyżej działania mogą również upośledzać przyswajanie wapnia.
Istotnym problemem, z którym może spotkać się kobieta w ciąży, jest alergia pokarmowa. Wyniki niektórych badań wskazują, że uczulenie występujące u kobiety ciężarnej – zwłaszcza w II i III trymestrze ciąży – to pierwszy krok do rozwoju alergii u jej dziecka. Powstałe w tym okresie uczulenie może wynikać między innymi z ekspozycji dziecka na alergeny przenikające przez łożysko. Dlatego Amerykańskie Towarzystwo Pediatryczne radzi wszystkim kobietom w ciąży, aby wyłączyły ze swojej diety orzeszki ziemne.
Kobieta w ciąży w żadnym wypadku nie powinna stosować jakiejkolwiek diety odchudzającej. W przypadku nadwagi powinna stosować się do zaleceń żywienia dla ciężarnych oraz całkowicie zrezygnować z produktów wysokokalorycznych, takich jak słodycze, cukier, tłuste mięso, tłuste wędliny, tłuste sery, kremy, lody, potrawy smażone, itp.
Kobieta w ciąży powinna również ograniczyć, a najlepiej zrezygnować z potraw typu fast-food. Należą do nich hamburgery, frytki, pizza, pieczone udka lub skrzydełka kurczaka. Potrawy tego typu są obfitym źródłem tłuszczu i soli; są natomiast bardzo ubogie w wartościowe składniki odżywcze.
Palenie papierosów oraz przebywanie w pomieszczeniach zadymionych jest w ciąży całkowicie zakazane. Należy unikać takich miejsc, a swój dom ustanowić miejscem całkowicie wolnym od dymu papierosowego. Będzie to bardzo istotne również w najbliższej przyszłości, kiedy w naszym domu zamieszka nowy mały lokator.
mgr inż. Joanna Jaczewska-Schuetz, dietetyk; Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie (2009-03-12)

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować