Układ odpornościowy

Układ odpornościowy (immunologiczny) spełnia główne funkcje obronne, nadzorcze i homeostatyczne .

Układ ten obejmuje naczynia i narządy limfatyczne oraz limfocyty krążące. Narządy limfatyczne to: grasica, szpik, grudki limfatyczne samotne i skupione, migdałki, wyrostek robaczkowy, węzły limfatyczne oraz śledziona.

Ponieważ grasica ogrywa najważniejszą rolę w dojrzewaniu limfocytów, nazywana jest centralnym narządem limfatycznym. Niekiedy do centralnych narządów limfatycznych zaliczany jest także szpik. W centralnych narządach limfatycznych limfocyty nabywają zdolności do odpowiedzi immunologicznej.

Grasica jest narządem w pełni rozwiniętym w momencie urodzenia. Leży w klatce piersiowej za mostkiem. U osób dorosłych znajduje się w stanie zaniku. Jej jedyną znaną czynnością jest produkcja limfocytów T. Z kolei limfocyty B powstają w szpiku, w którym następuje również synteza przeciwciał.

Grudki limfatyczne, zwane również grudkami chłonnymi, uczestniczą w wytwarzaniu limfocytów oraz stanowią jeden z elementów obrony przez inwazją drobnoustrojów. Mogą być nieotorbione (występują samotnie lub w skupiskach — kępki Peyera) lub być elementem narządów limfatycznych, takich jak węzły limfatyczne i śledziona.

Migdałki są to grudki limfatyczne leżące osobno lub w skupiskach pod nabłonkiem, w miejscu krzyżowania się górnego odcinka dróg oddechowych z przewodem pokarmowym.

Węzły limfatyczne (chłonne) są to narządy leżące na przebiegu naczyń limfatycznych. Ich funkcja polega między innymi na filtracji limfy i zawartych w niej antygenów, drobnoustrojów i komórek nowotworowych, wytwarzaniu limfocytów T i B oraz udziale w odpowiedzi immunologicznej.

Śledziona jest największym narządem limfatycznym. Jej zasadniczą funkcją jest udział w odpowiedzi immunologicznej. Ponadto bierze udział w fagocytozie i niszczeniu zużytych krwinek czerwonych, białych i płytek, magazynuje krew oraz krwinki. Nie jest ona narządem niezbędnym do życia. Po operacyjnym usunięciu jej dotychczasowe funkcje przejmuje wątroba oraz inne narządy limfatyczne.

Naczynia limfatyczne zaczynają się ślepo w tkance łącznej, mają liczne zastawki i odprowadzają limfę do układu żylnego.