Serce — budowa i funkcja

Serce składa się z czterech jam:

• lewego przedsionka

• prawego przedsionka

• lewej komory

• prawej komory

Od serca odchodzą dwa bardzo ważne naczynia: z prawej komory — pień płucny, z lewej komory — tętnica główna, czyli aorta.

Serce zbudowane jest ze specjalnego rodzaju włókien mięśniowych. Stąd często spotykana nazwa serca — mięsień sercowy. Podstawową funkcją tego mięśnia jest pompowanie krwi do tętnic, a więc zapewnianie krążenia krwi.

Aby serce skutecznie pompowało krew musi być zachowana sekwencja skurczu poszczególnych jego obszarów. Najpierw kurczą się obydwa przedsionki — krew wypychana jest z nich do komór serca. Następnie kurczą się obie komory, dzięki czemu krew przedostaje się do pnia płucnego i aorty. Taką sekwencję skurczu zapewnia układ bodźcoprzewodzący (przedsionkowo-komorowy). Układ ten składa się z wyspecjalizowanych włókien mięśniowych, które zapewniają przepływ informacji między poszczególnymi obszarami serca i czuwają nad synchronizacją skurczu.

Impuls do skurczu powstaje w tzw. węźle zatokowym, położonym w prawym przedsionku. Następnie jest przewodzony (przez wyspecjalizowane włókna mięśniowe) do węzła przedsionkowo–komorowego, znajdującego się w miejscu połączenia przedsionków i komór. Proces ten prowadzi do skurczu przedsionków. Stamtąd, przez włókna pęczka Hisa i jego odnogi, impuls przewodzony jest do komór. Skutkiem doprowadzenia impulsu do komór jest ich skurcz.

Ten cykl pracy serca można prześledzić w elektrokardiogramie (EKG).

Poszczególne symbole oznaczają:

załamek P — skurcz przedsionków (tzw. depolaryzacja przedsionków);

zespół QRS — skurcz komór (tzw. depolaryzacja komór);

załamek T — proces powrotu mięśnia komór do gotowości do następnego skurczu (tzw. repolaryzacja komór).

Odgłos pracy serca: prawidłowy i nieprawidłowy.

Aby zapewnić jednokierunkowy przepływ krwi przez serce (eliminacja cofania się krwi, np. do przedsionków podczas skurczu komór), narząd wyposażony jest w:

zastawkę dwudzielną (zwaną także mitralną) — między lewym przedsionkiem a lewą komorą;

zastawkę trójdzielną — między prawym przedsionkiem a prawą komorą;

zastawki półksiężycowate — między prawą komorą a pniem płucnym oraz między lewą komorą a aortą.

Szczelność zastawek ma bardzo istotny wpływ na kondycję serca. Przy nieszczelności (tzw. niedomykalność) zastawek może dojść do ciężkiej choroby serca, zwanej niewydolnością.

Krew odżywiająca serce płynie przez tętnice wieńcowe. Badanie obrazujące stan tętnic wieńcowych nazywa się koronarografią.