Osteoporoza

Jest to patologiczne zmniejszenie masy kości w stosunku do normy wieku, płci i rasy, prowadzące do zaburzeń w obrębie szkieletu.
Jest to najpowszechniej spotykana choroba kości. Dotyka ona ludzi obojga płci, lecz wielokrotnie częściej zdarza się u kobiet niż u mężczyzn. Częstość jej występowania wyraźnie zwiększa się u osób, które przekroczyły 60 rok życia. Charakteryzuje się rozrzedzeniem (zrzeszotnieniem) tkanki kostnej, co uwidacznia się jako ścieńczenie i zmniejszenie ilości beleczek kostnych kości gąbczastej, oraz ścieńczeniem kości korowej. W badaniu mikroskopowym występuje ilościowa, a nie jakościowa różnica między kością zdrową a osteoporotycznie zmienioną. Kość przez to staje się osłabiona i łatwo dochodzi do złamań.
Po osiągnięciu progu złamań powstaje kliniczny obraz osteoporozy.
Osteoporoza nazywana jest również „cichym złodziejem”, który przez lata w sposób bezobjawowy okrada szkielet z nagromadzonych tam zasobów, aż pewnego dnia okazuje się, że kość jest już tak osłabiona, że nie może podołać działaniu normalnych nacisków i wtedy zaczynają się pojawiać objawy choroby.
Mimo że z wiekiem czy po menopauzie zmniejsza się masa kostna całego szkieletu, to jednak niektóre jego struktury są pod tym względem szczególnie dotknięte. Dotyczy to kręgów, zwłaszcza na granicy odcinka piersiowo-lędźwiowego, żeber, szyjki kości udowej oraz obwodowej części (w pobliżu nadgarstka) kości promieniowej. Dlatego też kości te w tej chorobie najczęściej ulegają złamaniom.
Objawy. Zależne są od ilości i rozległości złamań. Złamanie przedniej krawędzi kręgu może przebiegać bezobjawowo, chory nie zwraca wówczas uwagi na ból, lub skąpoobjawowo w postaci dyskomfortu przy staniu lub siadaniu. Częściej początek dolegliwości objawia się ostrym bólem, pojawiającym się nagle, niespodziewanie, przy codziennych lekkich wysiłkach. Ruchy kręgosłupa są bardzo ograniczone. Ból nasila się przy kaszlu czy kichaniu. Chory potrafi dokładnie zlokalizować ból. Często złamaniom towarzyszy utrata apetytu, wzdęcia brzucha. Przyjmowanie pokarmów daje uczucie pełności w nadbrzuszu i nasila ból w miejscu złamania.
Dochodzi do zmiany sylwetki, występuje deformacja klatki piersiowej, zwana garbem lub garbem wdowim, który jest wynikiem kompresyjnych złamań przednich części wielu kręgów. Plecy są zgarbione, zaokrąglone, dochodzi do obniżenia wzrostu. Kolejne złamania pogłębiają kifozę piersiową, zmniejszają wzrost, aż do chwili, kiedy łuki żebrowe zaczną opierać się o talerze biodrowe. Występują wtedy przykre dolegliwości bólowe oraz wiele komplikacji ze strony narządów klatki piersiowej i jamy brzusznej. Pojawia się zaburzenie funkcji trawiennej, a zmniejszenie aktywności ruchowej przewodu pokarmowego nasila występujące już zaparcia. Przy upośledzonej sprawności ścian klatki piersiowej chorzy z osteoporozą częściej zapadają na zapalenie płuc i epizody zatorowo-zakrzepowe.
Inne objawy dają złamania kości długich. Występują złamania kości promieniowej w pobliżu nadgarstka, najczęściej przy usiłowaniu podparcia się ręką podczas upadku. Wymagają one nastawienia i unieruchomienia w opatrunku gipsowym na parę tygodni. Złamania górnego odcinka kości udowej (złamanie szyjki kości udowej i złamania krętarzowe) występują często przy błahych urazach, potknięciu się o dywan, próg czy wręcz mocniejszym nadepnięciu nogą. Konieczne jest wówczas leczenie chirurgiczne i pozostanie w szpitalu. Śmiertelność po tych złamaniach jest wysoka i dochodzi nawet do 25%, w wyniku powikłań sercowo-naczyniowych, oddechowych i nerkowych.
Osteoporoza jest chorobą przewlekłą, stąd wczesne jej rozpoznanie u pacjentów ze znanymi czynnikami ryzyka zaniku kostnego umożliwia zapobieganie oraz zastosowanie wczesnego leczenia zapobiegającego złamaniom.
Zapobieganie. W zapobieganiu osteoporozie istotne znaczenie ma:
●  korekcja zaburzeń hormonalnych u kobiet w okresie przed- i pomenopauzalnym,
●  uzupełnianie solami wapnia, fosforu, magnezu, witaminy D3 w: zespołach złego wchłaniania, niedostatecznej podaży minerałów, w okresie zwiększonego zapotrzebowania na sole mineralne,
●  wyłączenie usuwalnych czynników ryzyka osteoporozy: wczesne uruchamianie w chorobach obłożnych, zaprzestanie nadużywania alkoholu i palenia papierosów, odstawienie lub zmiana dawek wielu leków,
●  zapobieganie upadkom, złamaniom i wtórnemu unieruchomieniu.
Leczenie. Celem leczenia jest zachowanie masy kostnej powyżej „progu złamań”. Stosuje się wiele środków farmaceutycznych. Chorzy leczeni tymi środkami muszą być pod stałą kontrolą lekarza.
Prof. dr hab. med. Tadeusz Niedźwiedzki

Fragment pochodzi z książki

Fragment publikacji „Domowy poradnik medyczny” pod redakcją Kazimierza Janickiego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować