Osocze

Głównym składnikiem osocza jest woda, która stanowi około 90% jego objętości. Pozostałymi składnikami są białka (albuminy i globuliny), sole nieorganiczne oraz inne składniki chemiczne.
Głównym białkiem występującym w osoczu jest albumina. Jej tworzenie odbywa się w komórkach wątroby. Albuminy są odpowiedzialne za utrzymanie ciśnienia onkotycznego krwi, są także nośnikiem niektórych jonów, toksycznych metali ciężkich, hormonów, leków itp.
Globuliny składają się z kilku frakcji białkowych: α1, α2, β i γ. Badaniem, które służy do rozdziału białka na frakcje, jest elektroforeza. γ–globulina jest białkiem obronnym, którego rola polega na wiązaniu się z antygenami (związkami szkodliwymi dla organizmu) i ich unieszkodliwianiu.
Wszystkie komórki krwi można oglądać w mikroskopie świetlnym po wykonaniu tzw. rozmazu krwi i odpowiednim zabarwieniu. Rozmaz jest zasadniczym badaniem w rozpoznawaniu chorób krwi, m.in. białaczki czy niedokrwistości.
W osoczu krwi znajdują się czynniki, które biorą udział w procesie krzepnięcia krwi (tzw. osoczowe czynniki krzepnięcia). Są to glikoproteiny (czynnik I, II, V i VIII), lipoproteiny (czynnik III), proteazy (czynnik VII, X, XI i XII), polipeptydy (czynnik IX i XIII) lub jony Ca2+ (czynnik IV). W większości są wytwarzane przez hepatocyty, z wyjątkiem czynnika VIII (czynnik von Willebranda), wytwarzanego przez komórki śródbłonka i megakariocyty, oraz czynnika III i IV (Ca2+).
Krzepnięcie krwi to złożony proces prowadzący do wytwarzania nierozpuszczalnego skrzepu, hamującego krwawienie. W warunkach fizjologicznych biorą w nim udział cztery układy: ściany naczyń krwionośnych, płytki krwi, układ krzepnięcia i układ fibrynolizy.
Ściana uszkodzonego naczynia i płytki krwi powodują mechaniczne zatrzymanie krwawienia (tzw. hemostaza pierwotna).
Układ krzepnięcia jest odpowiedzialny za długotrwałe zamknięcie uszkodzonego naczynia (hemostaza ostateczna), a układ fibrynolityczny zapewnia przywrócenie i utrzymanie przepływu krwi przez usuwanie nadmiaru materiału zakrzepowego i zapoczątkowanie procesu gojenia się rany.
W miejscu urazu naczynie krwionośne ulega obkurczeniu, co powoduje spowolnienie przepływu krwi. Następnie dochodzi do reakcji płytek krwi z uszkodzonym śródbłonkiem naczyń i tworzenia się agregatów płytek krwi w postaci czopu. Kolejnym etapem jest wolne tworzenie skrzepu, z udziałem osoczowych czynników krzepnięcia, obejmującym 3 stadia:
• aktywację czynnika XII;
• tworzenie czynnika Xa i trombiny;
• utworzenie i rozpad włóknika.
Kontaktowa aktywacja czynnika XII (czynnik Hagemana) prowadzi do powstania jego aktywnej postaci (XIIa). Dochodzi do tego in vivo, po kontakcie z kolagenem odsłoniętym w uszkodzonej ścianie naczynia. Aktywny czynnik XII aktywuje czynnik X (Xa) i XI (XIa) oraz układ dopełniacza i fibrynolizy. Do aktywacji czynnika X dodatkowo potrzebna jest obecność aktywnego czynnika IX (IXa), który z kolei jest aktywowany przez czynnik XIa.
Aktywny czynnik X (Xa) w obecności czynnika V, jonów wapnia i fosfolipidu płytkowego powoduje powstanie trombiny z protrombiny. Trombina przez oddzielenie peptydów A, B z fibrynogenu prowadzi do powstania monomerów fibryny, z których utworzony zostaje skrzep włóknika pod wpływem działania czynnika XIIIa. Jest to wewnątrzpochodny układ krzepnięcia. Drugi mechanizm — przebiegający przy udziale tylko składników osocza i płytek krwi — to zewnątrzpochodny układ krzepnięcia opisany w 1905 przez Morawitza. W układzie tym krzepnięcie inicjowane jest przez zetknięcie krwi z tkankową tromboplastyną. Czynnik VII tworzy z nią — w obecności jonów Ca2+ — kompleks aktywujący czynnik X. Pierwszym wspólnym ogniwem obu układów jest czynnik X. Krzepnięcie w układzie wewnątrzpochodnym jest znacznie dłuższe i trwa kilka minut, natomiast krzepnięcie w układzie zewnątrzpochodnym trwa sekundy.
Wszystkie komórki krwi wytwarzane są w szpiku kostnym.
We krwi obwodowej w warunkach fizjologicznych występują dojrzałe czerwone krwinki (erytrocyty) oraz ich niedojrzałe postacie — retikulocyty, krwinki białe (leukocyty) oraz płytki krwi (trombocyty). Krwinki białe (leukocyty) dzieli się na leukocyty ziarniste, czyli granulocyty, oraz na limfocyty. Granulocyty dzieli się na granulocyty obojętnochłonne, kwasochłonne i zasadochłonne.

 

Hasło główne:

Krew i jej wytwarzanie


Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować