Komórka jajowa – która jest zdrowa?

Genetyczne badanie pierwszych ciałek kierunkowych w komórkach jajowych zwiększające szanse na prawidłowo rozwijającą się ciążę i urodzenie zdrowego dziecka parom decydującym się na zabieg „in vitro”.
Ciałko kierunkowe jest to niewielki, zewnętrzny fragment komórki jajowej powstający w wyniku jej dojrzewania, za pomocą którego komórka pozbywa się nadmiaru chromosomów. Na podstawie badania ilości chromosomów znajdujących się w ciałku kierunkowym można, z dużym prawdopodobieństwem, ocenić liczbę chromosomów w komórce jajowej.
 

Więcej na temat badania

Każda komórka organizmu człowieka (z wyjątkiem dojrzałych komórek rozrodczych) posiada w warunkach prawidłowych 46 chromosomów (struktur zbudowanych z DNA, w których znajdują się geny). Dojrzałe komórki rozrodcze: komórki jajowe i plemniki, posiadają po 23 chromosomy tak, aby po ich połączeniu nowy organizm posiadał ich 46. Pierwotnie 46-chromosomowa komórka jajowa dojrzewając, podczas tzw. podziału mejotycznego tworzy ciałka kierunkowe (pierwsze i drugie) i przy ich pomocy pozbywa się 23 chromosomów, robiąc miejsce na przyjęcie materiału genetycznego plemnika. W naturze, po spełnieniu tej ważnej funkcji, ciałka kierunkowe ulegają fragmentacji i zanikają. W warunkach laboratoryjnych można bez szkody dla komórki jajowej zbadać zawartość ciałka kierunkowego i na tej podstawie pośrednio ocenić materiał genetyczny matczynej komórki, ponieważ ilość chromosomów w pierwszym ciałku kierunkowym powinna odpowiadać ilości chromosomów w komórce jajowej. Oczywiście, co należy podkreślić, przeprowadzone testy nie wykluczają wszystkich możliwych chorób genetycznych przenoszonych z organizmu matczynego, a jedynie z dużym prawdopodobieństwem wykluczają te najczęściej się pojawiające, związane z liczbowymi aberracjami chromosomowymi (nieprawidłową liczbą chromosomów).
 

Różnica między badaniem genetycznym ciałka kierunkowego niezapłodnionej komórki jajowej (PCGD) a diagnostyką przedimplantacyjną zarodka (PGD)

Diagnostyka przedimplantacyjna (ang. preimplantation genetic diagnosis, PGD) to badanie istniejącego już zarodka pod kątem genetycznym. Jeśli zarodek okaże się nieprawidłowy, nie jest transferowany do macicy. Pozwala to uniknąć ciąży obciążonej genetycznie. Nie przeciwdziała jednak powstawaniu wadliwych zarodków.
Selekcja istniejących już zarodków pod kątem wad genetycznych, jest metodą stosowaną na świecie od lat, lecz nadal budzi kontrowersje, zarówno etyczne, jak i medyczne. Alternatywnym rozwiązaniem jest właśnie zastosowanie diagnostyki chorób genetycznych na wcześniejszym etapie: badania niezapłodnionych komórek jajowych (ang. preconception genetic diagnosis, PCGD) i zapładniania tylko tych, które będą prawidłowe pod względem ilości badanych chromosomów. Przychodnia Leczenia Niepłodności nOvum jako jedyny ośrodek w Polsce wykonuje to badanie.
 

Wskazania do badania ciałka kierunkowego

Wskazaniem do wykonania badania jest uzasadnione podejrzenie wystąpienia u potomstwa trisomii chromosomów (obecność trzech zamiast dwóch chromosomów – np. zespół Downa, Edwardsa, Patau) lub monosomii (obecność jednego zamiast dwóch chromosomów), a także innych chorób genetycznych, których źródło leży w materiale genetycznym komórki jajowej. Wcześniej urodzone chore dzieci danej matki, wielokrotne niepowodzenia zabiegów in vitro, poronienia, wiek kobiety powyżej 35. roku życia – to powody do rozważenia zastosowania diagnostyki ciałka kierunkowego. Decyzja o opóźnianiu posiadania potomstwa nie zmienia twardych reguł biologii – u kobiet po 40 roku życia ok. 70% komórek jajowych jest nieprawidłowych pod względem ilości chromosomów.
 

Przebieg diagnostyki komórek jajowych

Komórki jajowe, po pobraniu z jajników, przenoszone są do laboratorium IVF. Z dojrzałych komórek jajowych pobiera się następnie ciałko kierunkowe, które jest badane pod kątem prawidłowości genetycznej. Badanie trwa ok. 6-7 godzin, jest bardzo pracochłonne jednocześnie dla dwóch laboratoriów: zapłodnienia pozaustrojowego i genetycznego. Po tym czasie personel Przychodni informuje Pacjentów o ilości prawidłowych komórek jajowych, zakwalifikowanych do zapłodnienia, ponieważ tylko takie są zapładniane. Dalsza część zabiegu przebiega tak, jak w typowym zapłodnieniu pozaustrojowym z zastosowaniem mikroiniekcji plemnika do komórki jajowej (ICSI), hodowli zarodków w laboratorium, a następnie podaniu zarodków do macicy przyszłej matki.

Korzyści wynikające z diagnostyki ciałek kierunkowych

Zgodnie z obecnym stanem wiedzy diagnostyka ciałek kierunkowych może zwiększyć szansę na prawidłowo rozwijającą się ciążę uzyskaną w wyniku zabiegu zapłodnienia pozaustrojowego. Dzieje się tak dzięki eliminacji nieprawidłowych genetycznie komórek jajowych, które po zapłodnieniu stałyby się źródłem nieprawidłowych genetycznie embrionów, co mogłoby prowadzić do niepowodzenia w ich implantacji, poronienia lub urodzenia dziecka z zespołem Patau, Edwardsa lub Downa. 95% embrionów będących nosicielami wad genetycznych nie rozwija się prawidłowo, co doprowadza do niepowodzeń w implantacji lub wczesnych poronień.
 

Ograniczenia diagnostyki ciałek kierunkowych

Oferowana metoda diagnostyki wykrywa zaburzenia w ilości tylko wybranych chromosomów w komórce jajowej. Dotyczy to chromosomów 13,16,18,21,22 i X z czułością 90%-95%.
 
Materiał stanowi własność Przychodni Leczenia Niepłodności nOvum.

dr Katarzyna Kozioł, ginekolog położnik; Kierownik Laboratorium IVF Przychodnia Leczenia Niepłodności nOvum (2010-06-30)

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować