Chlamydiozy

Chlamydophila psittaci jest patogenna dla zwierząt, ale może również zakażać ludzi. Jej rezerwuarem stanowią ptaki, głównie papugi, gołębie i papużki faliste. Zakażenie tą postacią wywołuje u ludzi chorobę zwaną papuzicą. Choroba dotyczy głównie układu oddechowego, ale należy pamiętać, że jak każde zakażenie ogólnoustrojowe może przebiegać z objawami ze strony innych narządów pod postacią posocznicy(sepsy), wysypki skórnej czy zapalenia mózgu. Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą wziewną z unoszących się w powietrzu wysuszonych odchodów ptaków, skąd poprzez krew drobnoustroje przenoszą się do układu siateczkowo-śródbłonkowego śledziony, wątroby i pęcherzyków płucnych. Okres inkubacji (ujawnienia się choroby) trwa około 1-3 tygodni i pojawiają się kaszel, gorączka, ogólne osłabienie a w badaniu rtg. klatki piersiowej zmiany pod postacią rozsianych zmian zapalnych. W rozpoznaniu bywa pomocna informacja o kontakcie z ptakami oraz badania serologiczne pod postacią odczynu wiązania dopełniacza (co najmniej 4-krotny wzrost).

Chlamydophila pneumoniae została odkryta około 40 lat temu na Tajwanie. Zakażenie dotyczy wyłączne ludzi. Zakażenie przenosi się droga kropelkową z człowieka na człowieka. Wykazuje ona zdolność namnażania się nie tylko w nabłonku dróg oddechowych, ale także w makrofagach czy komórkach mięsni gładkich naczyń. Okres wylęgania trwa około 1-2 tygodni, najczęściej chorują dzieci między 5 a 14 rokiem życia. Początkowo dominuje gorączka, bóle mięśni i gardła, a w dalszej kolejności pojawia się zapalenie płuc. Stanowi ono 10% wszystkich zapaleń płuc i przebiega dwufazowo z objawami grypopodobnymi na początku i łagodnie przebiegającym atypowym zapaleniem płuc w końcowej fazie. Charakteryzuje się ono niewielkim nasileniem zmian osłuchowych, brakiem ropnej plwociny i znacznymi zmianami w obrazie rtg klatki piersiowej. Nosiciele stanowią do 5 % ogólnej populacji bez cech ostrego zakażenia i w przypadku obniżenia odporności może pojawić się forma objawowa choroby. Jednak stan nosicielstwa według standardów nie wymaga leczenia. W diagnostyce laboratoryjnej wykorzystuje się badania serologiczne oraz wykrywanie antygenów drobnoustrojów. Materiałem do identyfikacji są: wymazy gardła i krtani oraz popłuczyny oskrzelowe i BAL (płyn z płukania oskrzelowo-pecherzykowego), pobierany podczas bronchofiberoskopii. Wśród metod serologicznych(przeciwciała) najczęściej stosuje się mikroimmunofluorescencję. Należy jednak pamiętać, że u znacznego odsetka zdrowych ludzi mogą utrzymywać się dodatnie miana przeciwciał IgG. Największe znaczenie ma czterokrotny wzrost ich miana w dwóch kolejnych oznaczeniach. Mogą one utrzymywać się od chwili zakażenia do pięciu lat. Przeciwciała IgM podwyższają się około 3 tygodnia od zakażenia i utrzymują się w wysokim mianie do około dwóch miesięcy, znikając całkowicie po pół roku.

Wyróżniono osiemnaście podtypów serologicznych Chlamydophila trachomatis. Drogą zakażenia są kontakty seksualne zwłaszcza w osób mających kilku partnerów. Zarówno u kobiet jak i u mężczyzn wywołuje ona nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej i pęcherza moczowego a także zapalenie narządów miednicy mniejszej, pochwy, szyjki macicy i przydatków. Przewlekłe zakażenia doprowadzają do przedwczesnych porodów, problemów z zajściem w ciążę a u mężczyzn zapalenia najądrzy i gruczołu krokowego. W czasie porodu może dojść do przeniesienia infekcji na dziecko objawiającej się zapaleniem spojówek i atypowym zapaleniem płuc. Pierwszym objawem chlamydiozy jest grudka lub nadżerka pojawiająca się w okolicy narządów płciowych, która po około 4 tygodniach przekształca się w zmianę wtórną z zapaleniem pachwiny i węzłów chłonnych. Towarzyszą temu ogólnoustrojowe objawy grypopodobne. Zakażenie tym drobnoustrojem może także objawiać się pod postacią asymetrycznego, jałowego zapalenia kilku stawów głównie w zakresie kończyn dolnych i przyczepów ścięgnistych, które nazywane jest reaktywnym zapaleniem stawów przenoszonym drogą płciowa lub zespołem SARA. Do objawów pozastawowych należą: wykwity grudkowo-łuskowate z nadmiernym rogowaceniem podeszwowej powierzchni stóp, rumień guzowaty, niebolesne afty na podniebieniu i błonie śluzowej policzków i warg, zapalenie spojówek i przedniego odcinka błony naczyniowej oka. Dosyć często dochodzi do bezobjawowego zapalenia serca pod postacią zaburzeń przewodzenia i zapalenia aorty wstępującej, a w miarę trwania choroby może wystąpić niedomykalność zastawki aortalnej. Czasami dochodzi do zajęcia nerek przejawiającego się pod postacią białkomoczu, krwinkomoczu bez objawów klinicznych ( obecne w badaniu ogólnym moczu białko i erytrocyty). Reaktywne zapalenie stawów może również przebiegać jako zespół Reitera, w skład którego wchodzi triada objawów: zapalenie cewki moczowej, zapalenie stawów i zapalenie spojówek lub tęczówek. Metody diagnostyki serologicznej tej postaci chlamydiozy, mają ograniczoną wartość z uwagi na stosunkowo wysoki odsetek dodatnich przeciwciał w zdrowej populacji. Rozpoznanie zakażenia potwierdza się w badaniu mikroskopowym wymazu z cewki moczowej barwionego metodą Grama, obecność powyżej 5 leukocytów( białych ciałek krwi) zawierających komórki chlamydii wewnątrz przy powiększeniu 1000x, uznawane jest jako wynik dodatni. Rokowanie jest na ogół dobre i choroba po 2-5 miesiącach ustępuje samoistnie. U około 20-30 proc. dochodzi do przewlekłego procesu. W ostatnim czasie ukazały się badania dowodzące, iż chlamydophila są czynnikiem patogennym wielu przewlekłych chorób – biorą udział w patogenezie astmy oskrzelowej, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, miażdżycy (choroby niedokrwiennej mięśnia sercowego) oraz nowotworów płuc i szyjki macicy. W leczeniu zakażeń chlamydiamii stosuje się głównie antybiotyki z grupy makrolidów i tetracyklin. Obwiązuje jednoczesne leczenie partnerów seksualnych. Podanie jednorazowej dawki leku ma zaletę w postaci lepszej współpracy chorego, niemniej jednak nie wykazano w badaniach klinicznych by było skuteczniejsze od siedmiodniowej kuracji.