Alergie pokarmowe. Leczenie cz. II

W leczeniu alergii pokarmowej niezbędne jest stosowanie odpowiedniej diety. Dieta zwana dietą eliminacyjną polega na wyeliminowaniu z diety pokarmu wywołującego reakcję alergiczną. W zależności od indywidualnej wrażliwości i stanu klinicznego pacjenta, eliminuje się najczęściej jedną grupę produktów lub większą ich ilość.
Najczęściej eliminowane jest mleko i jego przetwory, a także białko jaja kurzego, owoce cytrusowe, orzechy, produkty sojowe i wszystkie produkty je zawierające, gdyż właśnie te grupy są najczęściej przyczyną alergii pokarmowych. Należy pamiętać, aby eliminować określone produkty we wszystkich postaciach. Ważne jest wyeliminowanie tych wszystkich produktów złożonych, które mogą zawierać w swoim składzie alergeny. Nie należy zapominać, że istotą diety jest zupełne wyłączenie ich z diety, a nie tylko ograniczenie spożywanych ilości.
Dieta powinna być dobrana indywidualnie do każdego przypadku – tak, aby nie tylko nie powodowała reakcji alergicznej, ale również dostarczała organizmowi wszystkich niezbędnych składników pokarmowych. Przy wyłączeniu z diety produktów spożywczych charakteryzujących się wysoką wartością odżywczą, należy jednocześnie wprowadzić w ich miejsce produkty zastępcze, które zapewnią pokrycie zapotrzebowania organizmu na niezbędne mu składniki. Lekarz musi przeprowadzać okresową kontrolę skuteczności diety. Powinien się ocenić, w jakim stopniu dieta jest przestrzegana i czy nie są popełniane błędy dietetyczne – często niezamierzone.
W przypadku alergii na białko mleka krowiego, białka jaja czy białka soi, ich całkowite wyeliminowanie z diety jest dosyć trudne, ze względu na powszechne występowanie tych produktów w składzie produktów spożywczych złożonych. Bardzo istotne jest wiec, aby zwracać uwagę na tzw. ukryte alergeny. W diecie eliminacyjnej nie powinno się spożywać posiłków z żywienia zbiorowego (stołówek, restauracji) lub innych produktów gotowych o nieznanym składzie. Należy też dokładnie czytać etykiety wyrobów spożywczych pod kątem ich składu. Aby zapewnić organizmowi odpowiednią ilość składników odżywczych, w miejsce produktów wyeliminowanych należy wprowadzać produkty zastępcze. Na przykład w alergii na mleko krowie i jego produkty można próbować je zastępować np. mlekiem kozim, owczym, bawolim i ich produktami (owczy ser feta, prawdziwa mozzarela z mleka bawolego). Mleko krowie jest składnikiem wielu powszechnie spożywanych produktów. Pochodne mleka (odtłuszczone mleko w proszku, mleko ukwaszone) mogą zawierać na przykład margaryny. Dlatego przy zakupie margaryn należy zapoznać się ze składem produktu podanym na etykiecie. Należy pamiętać, że mleko krowie może zawierać w swym składzie również pieczywo. Warto więc zasięgnąć na ten temat informacji u producenta lub spożywać własne wypieki. Inne produkty, które zawierają w swym składzie mleko, to m.in.: ciasta, słodycze, przetworzone płatki śniadaniowe, sosy sałatkowe, naleśniki i inne. Mleko krowie i jego produkty zastąpić można mlekiem sojowym – oczywiście przy założeniu, że również ono nie jest alergenem. W diecie bezmlecznej należy dbać o odpowiednią podaż wapnia, którego źródłami oprócz produktów mlecznych są m.in. ryby wraz z ościami (np. sardynki), rośliny strączkowe, orzechy, brokuły, kapusta, dynia, seler. Można też stosować dostępne na rynku soki wzbogacane w wapń.
U osób uczulonych na białko jaja reakcja alergiczna może wystąpić również po spożyciu mięsa drobiowego. Dlatego z jadłospisów osób cierpiących na ten rodzaj alergii często eliminuje się także drób. W sklepach można dostać makaron bezjajeczny. Wiele potraw można przygotować samemu, zastępując jaja innymi produktami. Na opakowaniach dostępnych w sprzedaży produktów należy zwracać uwagę na informację o ewentualnym dodatku jaj. Przy zakupie pieczywa należy upewnić się, czy jego powierzchnia przed pieczeniem nie została posmarowana jajkiem. Dlatego najlepiej zaopatrywać się w pieczywo w sklepiku przy piekarni, gdzie nie będzie problemu z uzyskaniem takiej informacji.
Osoby mające alergię na białka sojowe muszą być świadome, że mogą być one obecne w bardzo wielu produktach. Należy pamiętać, że dodatek białek sojowych zawiera znaczna część wędlin. Dlatego najlepiej kupować wędliny w sklepach z tzw. „zdrową żywnością”, gdzie sprzedawane są najczęściej produkty wytworzone metodami tradycyjnymi, bez dodatku białek sojowych. Innym rozwiązaniem jest samodzielne przygotowywanie wędlin ze świeżego mięsa. Przygotowanie w domu, zamiast zakupu gotowych produktów w sklepie, jest też wskazane w przypadku m.in. majonezu, sosów sałatkowych czy przecieru pomidorowego. Nie poleca się również kupowania gotowego mięsa mielonego – najlepiej zmielić je samemu. W wielu produktach spożywczych stosowany jest dodatek lecytyny sojowej, która również może wywoływać reakcję alergiczną u osób uczulonych na białka soi. W przypadku alergii na soję nie powinno się stosować do smażenia oleju sojowego ani innych tłuszczów go zawierających. Należy pamiętać, że tłuszczów roślinnych z dodatkiem wymienionych składników często używa się do ciast.
Inna dieta lecznicza, stosowana w alergiach pokarmowych, to dieta rotacyjna. Dietę rotacyjną stosuje się u osób, u których doszło do nasilenia alergii o nieznanych przyczynach lub u osób uczulonych na kilka lub kilkanaście produktów spożywczych. Dieta rotacyjna pozwala uniknąć przeciążenia diety alergenami z jednej i tej samej grupy produktów spożywczych. Najczęściej stosowana jest dieta 4-dniowa, ale można również zastosować dietę rotacyjną w cyklu 5- i 6-dniowym. Niezależnie od długości stosowanego cyklu, zasadą diety jest spożywanie danej grupy produktów, bądź produktu spożywczego, tylko w pierwszym dniu cyklu i powstrzymanie się od jego konsumpcji aż do pierwszego dnia kolejnego cyklu. Przydział produktów do poszczególnych grup wynika z ich botanicznego pokrewieństwa – w przypadku produktów spożywczych pochodzenia roślinnego lub z ich przynależności zoologicznej – w odniesieniu do produktów pochodzenia zwierzęcego. Produkty z tej samej rodziny mają zazwyczaj wspólne alergeny i mogą powodować podobne reakcje alergiczne. Oznacza to, że jeśli na przykład występuje uczulenie na brzoskwinię, należy też uważać na morele, migdały i maliny. Podobnie – jeśli występuje uczulenie na seler, należy spodziewać się podobnych reakcji na marchew, anyż i pietruszkę.
Przy cyklu 4-dniowym, produkty z tej samej rodziny mogą być spożywane tylko w danym dniu, a następnie – dopiero 4 dni później. Produkty z tej samej rodziny można łączyć w jednym i tym samym posiłku tylko pod warunkiem, że wcześniej były stosowane oddzielnie i nie wykazywały niepokojących reakcji organizmu. Podczas stosowania diety rotacyjnej zaleca się spożywanie produktów świeżych, jak najmniej przetworzonych. Mają one dużo więcej substancji odżywczych i nie zawierają ukrytych składników (alergenów), dodawanych w procesie przetwarzania, np. kukurydzy, soi czy jajek.
W początkowym okresie stosowania dieta rotacyjna może wydawać się trudna – warto więc współpracować z dietetykiem. Stosowanie diety wymaga bowiem indywidualnego podejścia na bazie obserwacji reakcji własnego organizmu.
Dieta rotacyjna pozwala na wyciszenie reakcji alergiczno-immunologicznej na skutek rotacji produktów żywnościowych oraz pomaga zredukować ryzyko powstawania nowych alergii, zapewniając przy tym dostarczenie odpowiednich pod względem jakościowym i ilościowym składników odżywczych, które chronią organizm przed niedoborami.
dr Katarzyna Wolnicka, specjalista dietetyk; Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie (2008-04-02)

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować